مسائل قانونی سهام جایزه
چون انتشار سهام جایزه مستلزم اصلاح مفادی از اساسنامه شرکتها است لذا بار قانونی دارد. زیرا انتشار سهام جایزه حجم حساب سرمایه شرکت را تغییر میدهد. اجازه توزیع سهام جایزه در برخی از موارد در دورهها ی آینده در مجمع عمومیدورهها ی گذشته به تصویب رسیده است و در چنین مواردی لزومیبه تصویب مجدد نیست. نظر به اینکه سهام جایزه دارایی شرکتها را کاهش نمیدهد و بدهیها را افزایش نمیدهد لذا در توزیع آن نسبت به توزیع سود نقد دقت کمتری میشود ولی هر گاه سهام جایزه موجب سوءتفاهم و یا تعبیر غلط به وسیله سرمایه گذاران گردد، کمیسیون بورس اوراق بهادار که یک نهاد قانونی قدرتمند در آمریکا است با آن برخورد نموده و از انتشار آن جلوگیری میکند. هم چنین تا قبل از جنگ جهانی اول برای انتشار سهام جایزه محدودیت قانونی وجود داشت و بدون آوردهها ی نقدی اجازه توزیع سهام جدید وجود نداشت. به علاوه بر انتشار سهام جایزه مالیات نیز وضع شده بود تا از صدور آن جلوگیری به عمل آید و پس از اینکه کمیسیون تجارت آمریکا تحقیقات کافی در زمینه مسئله سهام جایزه نمود و مقرراتی نیز برای آن وضع شد،اجازه انتشار سهام جایزه داده شد. در هندوستان نیز از سال ۱۹۷۵ میلادی ضابطه ای وضع شده است که کلیه شرکتها میتوانند در طی ۵ سال فقط دو بار سهام جایزه منتشر نمایند و این فاصله نیز حداقل ۲۴ ماه باشد. هم چنین شرکتها به شرطی میتوانند سهام جایزه منتشر نمایند که مطمئن باشند نرخ سود سهام پرداختی در سالها ی بعد حداقل معادل متوسط نرخ سود سه سال قبل باشد.
در مجموع مدیران شرکتها علاوه بر ملزم بودن به رعایت جنبههای قانونی، به عنوان نمایندگان سهامداران باید در انتشار سهام جایزه مسئولیت کافی احساس کنند. مدیر قبل از انتشار سهام جایزه باید روش های پرداخت سود و روشها ی متفاوت تامین مالی را مورد بررسی قراردهد و هنگامیکه از موارد زیر اطمینان پیدا کرد آنگاه اقدام نماید: اولاً باید مطمئن باشد که بازار مناسبی برای فروش سهام وجود داشته باشد. اگر شرکتی از سهامیبرخوردار است که در آن اوضاع امکان معاملات روی آنها نیست و در نتیجه قابلیت نقدینگی آنها کم است اقدام به توزیع سهام جایزه بازار معاملات آن سهم را با مشکل بیشتر ی مواجه میکند. ثانیاً مدیریت بایستی مطمئن باشد که سرمایه گذاری مجدد اندوختهها و درآمد شرکت از طریق انتشار سهام جایزه دارای نرخ بازدهی بیش از تقسیم سود و یا هر روش تامین مالی دیگر باشد. ثالثاً باید اطمینان حاصل شود که انتشار سهام جایزه حاوی اطلاعات مطلوبی از آینده است. و در غیر اینصورت ممکن است در مقطعی از زمان سهام جایزه موفقیت آمیز باشد ولی این عمل جز فریب سرمایه گذاران چیزی نیست و به علاوه مسئله در بازار معاملات نیز آشکار میگردد.
همچنین هنگامیکه احتمال کاهش شدید سود سهام و یا قیمت سهم به زیر قیمت تئوریک وجود دارد مدیر مسئولیت دارد که از اقدام به توزیع سهام جایزه خودداری کند.
علاوه بر مسئولیتها ی فوق انتشار سهام جایزه برای شرکت دارای هزینههایی است. این هزینه شامل هزینه صرف وقت کارکنان، هزینه چاپ و انتشار اسناد و اوراق جدید، هزینهها ی پستی، هزینه اصلاح اساسنامه، حق درج در بورس به ازای سهام جدید و هزینه رسیدگی به خرده سهام میباشد.
همچنین دریافت سهام جایزه برای سهامداران مشکلاتی از قبیل مراجعه و پیگیری جهت دریافت سهام و در صورت اقدام به فروش این سهام هم مالیات نقل و انتقال سهام و هم حق الزحمه کارگزار بورس را به همراه دارد و در مجموع مدیرانی که اقدام به انتشار سهام جایزه میکنند باید ابعاد گوناگون مسئله را مورد توجه قرار دهند(جهانخانی و سینایی، ۱۳۷۲،ص۱۱۴)۱.