۲-۹-۵-۶: محدودیت دامنه اجرای حق حبس و التزام به عقد نکاح  ۷۶

۲-۹-۵-۷: موقوف بودن اجل در مهریه عندالاستطاعه  ۷۷

۲-۹-۵-۸: تعیین اجل در دین  ۷۷

۲-۹-۵-۹: ملاک حق حبس در عقود  ۷۷

۲-۹-۵-۱۰: اصل عدم امکان استفاده مجیر از اسبابی که با اجازه اعطاء شده منافات دارد  ۷۷

۲-۱۰: نظریه غلط باطل بودن شرط عندالاستطاعه در پرداخت مهریه .  ۷۸

۲-۱۱: فتاوای مراجع عظام تقلید در مورد حق حبس در مهریه عندالاستطاعه .  ۸۰

۲-۱۲: فتاوای مراجع عظام تقلید در مورد مهریه عندالمطالبه پس از تقسیط شدن .  ۸۲

۲-۱۳: اختلاف دیدگاه بین حقوقدانان در مقتضای ذات بودن تمکین در عقد نکاح .  ۸۳

۲-۱۴: تعدیل مهریه به نرخ روز وقتی که شرط عندالاستطاعه قید شده .  ۸۳

۲-۱۴-۱: رفع اختلاف بین استطاعت بالفعل واستطاعت بالقوه درمهریه عندالاستطاعه .  ۸۴

۲-۱۴-۲: تضییع مهریه به نرخ روز وقتی که شرط عندالاستطاعه قید شده  ۸۵

۲-۱۴-۳: نحوه امکان مطالبه و وصول مهریه عندالاستطاعه ازمحل ترک زوج متوفی  ۸۵

۲-۱۴-۴: وضعیت مهریه در صورت فوت زوجه قبل از زوج  ۸۶

۲-۱۴-۵: مشکلات مهر عندالمطالبه پس از طلاق .  ۸۷

۲-۱۵: قسیم بودن مهریه عندالمطالبه یا عندالاستطاعه  ۸۷

نتیجه گیری. ۹۰

ارائه پیشنهادات. ۹۲

فهرست منابع و مأخذ  ۹۴

چکیده :

مهریه در عین حال که از نظر شرعی و قانونی از ارکان عقد نکاح دائم محسوب نمی گردد، ولی در عرف کنونی یکی از اصلی ترین مباحث نکاح قرار گرفته و تاثیر آن در شروع زندگی و ادامه آن به حدی است که نگاه همه مردم به موضوع مهریه جنبه شخصی پیدا کرده، خواسته یا ناخواسته زوج به دنبال راهی است که در موقع لزوم بتواند به استناد آن از پرداخت مهریه فرار کند و زوجه به دنبال راهی است که در صورت نیاز در جهت وصول مهریه دچار مسائل و مشکلات دادگاهی نگردد به هر تقدیر این طرز نگاه مردم و مشکلاتی که در اثر مهریه های زیاد به زندگی ها وارد شده و آمار زیاد زندانیان مهریه، مسئولین سازمان ثبت را به تکاپو واداشت تا بتوانند قدمی در جهت جلوگیری از اثرات مهریه های زیاد و زندگی بهتر زوجین بردارند، در همین زمینه دستورالعمل شماره ۵۳۹۵۸/۳۴/۱ در تاریخ ۷/۱۱/۱۳۸۵ توسط ریاست محترم سازمان ثبت اسناد و املاک کل کشور صادر و به دفاتر ازدواج و طلاق ابلاغ گردید، متن بخشنامه بدین شرح است: سردفتران ازدواج مکلفند در موقع اجرای صیغه عقد و ثبت واقعه ازدواج درصورتیکه زوجین در نحوه پرداخت مهریه برعندالاستطاعه مالی زوج توافق نمایند بصورت شرط ضمن عقد درج و به امضای زوجین برسانند» بموجب این دستورالعمل سردفتران دفاتر رسمی ازدواج مکلف شدند، مفاد دو شرط ۱۳و۱۴مندرج در نکاح‌نامه را برای زوجین و خانواده‌ها تفهیم نموده تا طرفین عقد (زوجین) یکی از دو نوع مهریه یعنی عندالمطالبه یا عندالاستطاعه را بعنوان شرط ضمن عقد انتخاب نمایند و بدینوسیله فرض «ممتنع بودن زوج» موجود در ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیـت‌های مالی در خـصوص مهریه تغـییر کند و تعداد زندانیان مهریه کاهش یابد. ولی به نظر میرسد قراردادن شرط عندالاستطاعه در عقد نکاح اگر چه آمار زندانیان مهریه را کاهش می دهد اما وصول مهریه را از نظر حقوقی مشکل می نماید و همچنین امکان صدور اجرائیه و وصول مهریه از طریق اجرای ثبت به واسطه مشروط بودن مهریه به استطاعت، نیز وجود نخواهد داشت.

به هر حال ما در این رساله سعی داریم بعد از شناخت مهریه و کارکردهای آن، شروط عندالمطالبه و عندالاستطاعه را از نظر فقهی و حقوقی بررسی و به آثار و تبعات آنها در مهریه بپردازیم تا زوجین بتوانند با آگاهی بیشتر نسبت به فلسفه وجودی مهریه و شناخت این دو شروط دست به انتخاب صحیح بزنند .

واژگان کلیدی : مهریه، شرط ضمن عقد، عندالمطالبه، عندالاستطاعه، استطاعت، غرر

مقدمه :

خانواده بعنوان کوچکترین عضو و هسته مرکزی اجتماع بشمار می رود و قدرت و استحکام آن باعث استحکام ملت و سستی و تباهی در آن باعث انحطاط ملت خواهد شد، ازینرو قانونگذار توجه خاصی به مسائل مربوط به خانواده داشته و قوانین و مقررات مربوط به آن از اهمیت خاصی برخوردار بوده و تدوین قانون در این عرصه نیاز به دقت عمل زیادی دارد. از طرف دیگر هدف اصلی از عقد ازدواج و تشکیل خانواده آثار مالی آن نیست، گرچه آثار مالی را هم بدنبال دارد و یکی از مهمترین آثار مالی عقد ازدواج مهریه می باشد، مهریه در حقوق ایران برگرفته از مذهب و سنت است و علل مختلفی در تکلیف مرد به پرداخت مهر بیان شده‏ است ولی به تازگی مهریه از فلسفه اصلی خود فاصله گرفته و تعیین مهریه های سنگین بین مردم متداول گشته و ازدیاد آن وسیله ای برای فخر فروشی زن یا به اهرم فشاری از طرف زن به مرد هنگام بروز اختلاف تبدیل شده است. متاسفانه تعیین مهریه های سنگین بدون در نظر گرفتن توانایی مرد در پرداخت روابط مالی و غیرمالی خانواده را دچار مشکل می کند و رغبت جوانان را برای ازدواج کاهش می دهد و در نتیجه عواقب ناگواری برای اجتماع بدنبال دارد از طرفی به دلیل هنگفت بودن، مرد هرگز قادر به پرداخت آن نیست و یا قصد پرداخت آن را ندارد و اگر توان اداء دارد به نحوی طفره می رود. یکی از عوامل استقبال زوجین از تعیین مهریه های سنگین، فقدان دیدگاه درست درباره ماهیت و نقش مهر است. امید است رساله حاضر در شناخت درست از فلسفه وجودی مهر و استفاده صحیح از شروط ضمن عقد و آگاهی از شرط عندالمطالبه و عندالاستطاعه در مهریه و کاهش میزان مهر مؤثر افتد.

الف : بیان مساله

حساسیت اجتماعی راجع به مسائل مربوط به ازدواج و تحولات اندیشه‌های مربوط به حقوق خانواده، اهمیت پرداختن به موضوع «شرط عندالمطالبه و عندالاستطاعه در مهریه» و شناخت صحیح آنها را مضاعف می‌کند. از طرفی تعیین مهریه در حال حاضر دچار تغییرات زیادی شده و در عرف امروزی تعیین مهریه های سنگین معمول شده که به قصد سلب حق طلاق از جانب مرد یا تضمینی برای خوشبختی زوجه یا برای الزام مرد به طلاق تعیین می شوند که در نهایت بدلیل عدم قدرت پرداخت از جانب زوج، باعث بازداشت زوج و افزایش آمار زندانیان غیرمجرم گردیده و تبدیل به یک معضل اجتماعی شده است.              در صورتی که بسیار دیده می شود مردی که قصد طلاق همسر خود را دارد با فشارهای روحی زن را وادار به بخشش مهریه نموده و در عمل نه تنها تعیین مهریه سنگین ضمانتی برای ادامه زندگی مشترک نبوده، بلکه خود باعث بروز اختلافاتی بین زوجین گشته است. از سوی دیگر مهر سنگین نمی تواند دلیلی برالزام مرد به طلاق باشد، چون پرداخت مهر قواعد خاص خود را دارد و طلاق هم از قوانین خاص خود پیروی می کند. شاید در اینجا بتوان گفت باید در قوانین راجع به ازدواج تغییراتی داده شود تا با روح زمانه سازگار باشد. ازاین‌رو بررسی همه جانبه این موضوع به منظور ریشه‌یابی مسأله و ارائه راه‌حل‌های ممکن جهت کنترل مهریه های سنگین ضروری است تا بتوانیم برخی معضلات مربوط به مهریه های سنگین و وصول آن در جامعه امروزی را حل کنیم.

ب : پیشینه تحقیق

تاریخچه مهر را نمی توان بطور کامل در ایران مورد مطالعه قرار داد چون منابعی که از دوران قدیم به دست ما رسیده محدود می باشد و در همان منابع هم بطور اجمالی در مورد مهریه و شرط ضمن عقد نکاح نوشته شده است ولی در سالهای اخیر نویسندگان بزرگی در مورد مهریه کتب و مقالات رسمی نوشته اند و از جهات و زوایای گوناگونِ مهریه تحلیلاتی صورت گرفته، از جمله مقاله ای با عنوان «مهریه عندالاستطاعه است» نوشته رضا تاجگر و مقالات دیگر با عناوین گوناگون که هر کدام به موضوعاتی از مهر پرداخته اند ولی تا آنجا که اینجانب جستجو نموده ام کار پایان نامه ای و دانشجویی در مورد مهریه و شروط ضمن عقد نکاح تحت عنوان «شرط عندالاستطاعه و مقایسه آن با شرط عندالمطالبه» صورت نگرفته است .

ج : سوالات تحقیق

مفهوم عندالمطالبه و عندالاستطاعه بودن دین یا مهریه چیست؟
چه تفاوتهایی بین شرط عندالمطالبه و عندالاستطاعه بودن مهریه وجود دارد؟
شرط عندالاستطاعه در مهریه تا چه حد توانسته در حل مشکلات ناشی از ازدیاد مهریه مؤثر باشد؟
د : فرضیه ها

ممکن است مطالبه دین به زمانی بعد از تحقق دین موکول شود یا استطاعت مدیون در هنگام عقد از نظر طرفین محرز نشود و تحقق آن موکول به آینده شود.
شرط عندالمطالبه با شرط عندالاستطاعه هم در ماهیت و هم در بار اثبات تفاوتهای عمده ای دارند.
شرط عندالاستطاعه در مهریه دارای مسائل و مشکلاتی است که در نهایت با استقبال خانواده ها و زوجین روبرو نشده است .
ذ : ضرورت، اهمیت و اهداف تحقیق

حساسیت اجتماعی راجع به مسائل مربوط به ازدواج و مهریه، اهمیت پرداختن به موضوع مهریه و شروط ضمن عقد نکاح را مضاعف می کند. محکومیت های مالی زوج ها بدلیل عدم پرداخت مهریه و به زندان افتادن آن ها به یک معضل اجتماعی تبدیل شده و همچنین گرانی مهریه باعث کاهش آمار ازدواج گشته؛ پس باید چاره ای اندیشید و به خانواده ها آموزش داد که گرانی مهریه ربطی به خوشبختی زوجه ندارد. این رساله هم اهدافی دارد که هدف اصلی آن پژوهش و بررسی فقهی، حقوقی شرط عندالمطالبه و عندالاستطاعه و همچنین کمک به اصلاح قوانین موجود در کشور در راستای ساماندهی خانواده و حاکمیت عدالت و کنترل بر مهریه های سنگین در جامعه می باشد .

ر : روش تحقیق

این پایان نامه یک تحقیق نظری مبنی بر روش کتابخانه ای است که با مطالعه کتب و منابع اصلی و فرعی از متقدمین و متاخرین و جستجوی مقالات درج شده از مجلات تخصصی و منابع فقهی و ماده قانونی آئین دادرسی مدنی و جستجو در سایت های اینترنتی و فیش برداری از آنها و جمع آوری مطالب و مرتب کردن و دسته بندی در هر فصل صورت گرفته است. این پژوهش از نظر هدف از نوع علمی، کاربردی و از لحاظ روش انجام تحقیق توصیفی، اصولی و منطقی است.

ز : ساختار تحقیق

با توجه به مسائل و مشکلات بوجود آمده در مورد موضوع تحقیق، این رساله مشتمل بر ۲ فصل تنظیم گردیده که فصل اول آن با عنوان «شناخت مهریه و کارکردهای آن» بطور خلاصه شامل مباحثی از قبیل: کلیات و مفاهیم ، اقسام و شرایط مهریه و انواع مهر از نظر زمان پرداخت و تأجیل در دین و مهریه می باشد و فصل دوم آن با عنوان « آثار و نتایج شرط عندالمطالبه و عندالاستطاعه در مهریه » و شامل مباحثی از جمله: شروط ضمن عقد، رابطه عقد با شرط ، تفاوت شرط عندالاستطاعه با عندالمطالبه ، مسائل و مشکلات قابل بررسی در مهریه عندالاستطاعه و فتاوای مراجع عظام و غیره می باشد .

***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد

یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

ادامه مطلب