کلان حکومتی را تضمین کند تحقق چنین اهدافی مستلزم مطالعه و بررسی عوامل و متغیرهای موثر نظری، تاریخی، اجتماعی، ساختاری‌وسیاسی ازیک سو وعوامل و متغیرهای درون ساختی وتشکیلاتی مجالس، رفتارهای سیاسی و مجموعه عوامل مؤثر برعملکرد وکارکردهای مجالس قانونگذاری است و انگیزه انتخاب آن است که این حقیر با توجه به اینکه کارمند مجلس شورای‌اسلامی می‌باشم و علاقه زیادی به این موضوع داشته تا نقاط ضعف مجلس شورای اسلامی را بررسی و پیشنهادهای لازم را جهت برطرف نمودن این نقاط ضعف به هیأت رئیسه محترم ارائه و گزارش نمایم.
هدف کلی‌ازموضوع تحقیق، اصلاح نظام قانونگذاری در ایران می‌باشد که عبارت است از دستیابی به الگو و شاخص‌های مطلوب و کارآمد قانونگذاری و بهره‌برداری از آنها برای بهبود وضعیت فعلی قانونگذاری که طبعاً مطالعات مقایسه‌ای و بهره‌گیری از تجارب حقوقی سایر کشورهای پیشرفته می‌تواند سهم به سزایی در تأمین چنین هدفی داشته باشد.
۳- سوالات یا فرضیه های تحقیق (بیان روابط بین متغیرهای مورد مطالعه)
سوال۱- کشورهای انگلستان، ایالات متحده امریکا وفرانسه دارای چگونه ساختار و فرایند قانونگذاری هستند؟
فرضیه اول:
روند تقنین در آنها غالباً سه شوری وکمیسیون محور می‌باشد، مانند کنگره آمریکا و انگلستان که رسیدگی به طرحها ولوایح تقنینی سه شوری است. کنگره آمریکا صاحب یکی از نهادینه‌ترین کمیسیون‌ها و کمیته‌های تخصصی پارلمانی است و این مرحله از مهم‌ترین مراحل رسیدگی به پیشنهادهای تقنینی محسوب می‌شود. برخی از کشورها، دارای رابطه‌ای نزدیک میان مجلس و نهادهای تحقیقاتی و دخالت نهادهای مدنی و گروه‌های ذی‌نفع و افراد متخصص و احزاب سیاسی در فرایند قانونگذاری بویژه در مرحله پیشاقانونگذاری(پیش نویس) می‌باشند برای نمونه در پارلمان فرانسه نهادهایی مانند دفتر پارلمانی ارزیابی قوانین وجود دارد که پارلمان فرانسه را در مراحل قانونگذاری یاری می‌دهد.
سوال۲- آیا تجربه سایر کشورهای جهان در روند تقنین می‌تواند راهگشای مشکلات قانونگذاری در ایران باشد؟
فرضیه دوم:
هدف کلی اصلاح نظام قانونگذاری در ایران، عبارت است از: دستیابی به الگوها و شاخص‌های مطلوب قانونگذاری و بهره‌برداری ازآنها برای بهبود وضعیت فعلی قانونگذاری که طبعاً مطالعات مقایسه‌ای و بهره‌گیری از تجارب حقوقی سایر کشورهای پیشرفته، می‌تواند سهم به سزایی در تأمین چنین هدفی داشته باشد.
سئوال۳- یک نظام قانونگذاری مطلوب، موفق و کارآمد از نظر کارکردی، ساختاری و تشکیلاتی و حل وفصل معضلات اجتماعی دارای چه ویژگی‌هایی است؟
فرضیه سوم:
برای این‌که‌یک قاعده در درجه اول به قانون تبدیل شود باید از یک شرایط حداقلی برخوردار گردد، یعنی دست کم باید برخی از ویژگی‌ها را دارا باشد والا قانون خوانده نمی‌شوند و به تعبیر دقیق‌تر اگر قاعده‌ای ویژگی‌های ذاتی را دارا نباشد از موقعیت یک قانون برخودار نخواهد شد لذا به ویژگی‌های ذاتی خصوصیات حداقلی و کارکردگرا نیز گفته می‌شود وهمچنین برای تمایز و تشخیص‌یک قانون ایده‌ال و مطلوب از سایر قوانین و مطلوبیت قانونگذاری، قانون باید دارای ویژگی‌های عرضی نیز باشد.
سؤال(فرعی) ۴- قانون چیست و نظام تقنینی خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
قانون و امر تقنین اصولاً مفاهیمی مدرن‌اند. مفهوم قانون به مثابه حکمی که ضمانت اجرای خویش را از دولت و نظام پارلمانتاریستی اخذ کرده و ناظر به زندگی اجتماعی است و ریشه در اراده عمومی و خواست حداکثری دارد. قانون تجلی نهایی و همراه با الزام و نسبت کلی انسان متجدد است با عالم و وجود. برای این که نظام قانونگذاری از یک حیات ارگانیک و پویا برخودار باشد باید وظایف و کارکردهای معینی را انجام دهد و بر اساس اصول و اهداف قانونگذاری نماید.
۴- چهارچوب نظری تحقیق
بررسی ساختارهای درونی، کارکردهای نظامهای قانونگذاری و روند تقنین، استفاده از تجارب کارآمد و موفقیت‌آمیز نظامهای فوق‌الذکر در امر قانونگذاری با مطالعه تطبیقی کاستی‌ها و موانع کارآمدی نظام قانونگذاری را شناسایی و ارائه طریق می‌شود.
۵- مدل تحقیق
مقایسه‌ای و تطبیقی نظامهای قانونگذاری.
۶- روش تحقیق
مطالعه تطبیقی از نوع توصیفی- تحلیلی و جمع آوری اطّلاعات و داده‌ها از منابع موجود و کتابخانه‌ای و سایتهای اینترنتی مجالس قانونگذاری.
رساله مذکور در پنج فصل تدوین گردیده که فصل اول شامل شناخت قانون و قانونگذاری‌می‌باشد، در فصل دوم بررسی مراحل تصویب قانون در نظام تک مجلسی ایران (روند تقنین در نظام قانونگذاری ایران) مورد بررسی قرار گرفته است، فصول سوم، چهارم و پنجم نیز به روند تقنین در نظامهای دو مجلسی انگلستان، ایالات متحده امریکا وفرانسه اختصاص یافته است و درپایان نیز از مطالب عنوان شده نتیجه‌گیری به عمل آمده است و پیشنهاداتی برای بهبود و اصلاح نظام قانونگذاری در ایران ارائه شده است.
فصل اول: شناخت قانون و قانونگذاری
«قانونگذاری»در کنار«نظارت»یکی از کار ویژه‌های اصلی مجلس شورای اسلامی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود.
اعمال صلاحیت قانونگذاری از سوی این نهاد همانند نهادهای قانونگذار در سایر جوامع بشری، مستلزم رعایت تشریفات خاصی است و تنها با رعایت این تشریفات شکلی از سوی نهاد ذی‌صلاح قانونی است که می‌توان اقدام به وضع مقرره‌های الزام‌آوری تحت عنوان «قانون» کرد.
این تشریفات در نظام حقوق داخلی در آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی و همچنین برخی از اصول قانون اساسی تعیین شده‌اند و جزئیات روند قانونگذاری را از مراحل ابتدائی: ارائه پیشنهاد قانونگذاری تا مراحل اعلام وصول و بررسی در کمیسیون‌های تخصصی و صحن علنی و در نهایت نظارت نهاد ناظر به منظور نگهبانی از قانون اساسی و موازین شرعی و ارسال قانون برای اجراء مشخص کرده است.
مبحث اول – مفهوم قانون
تقنین واژه‌ای است که به معنای «قانون گذاردن» «قانون گذراندن»به کار می‌رود. منظور از روند(فرایند) قانونگذاری مراحلی است که مطابق قوانین‌ومقررات مربوطه مانند آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی یک طرح یا یک لایحه باید طی کند تا پس از انجام آن مراحل و تشریفات متعدد تبدیل به قانون شده و به آن عنوان شناخته و اجراء شود و منظور از آئین نامه داخلی مجالس قانونگذاری به مجموعه مقررات و ترتیبات قانون گفته می‌شود که به تصویب مجلس قانونگذاری آن کشور می‌رسد و مطابق مفاد آن، شیوه اداره مجلس، تشکیلات و ارکان داخلی مجلس و فرایند تصویب طرحها و لوایح و وظایف و کاردکردهای هریک از ارکان داخلی مجلس معین شده است.
نظام قانونگذاری به مجموعه‌ای از ارگانها، نهادها، تشکیلات، مقامات و فرایندهایی گفته می‌شود که در تدوین و تنظیم قوانین و مقررات رسمی کشور به نحوی از انحاء دخالت داشته و قانون اساسی کشور آن را به رسمیت شناخته باشد. پارلمان نیز به قوه‌مقننه یک نظام سیاسی اطلاق می‌شود که وظیفه قانونگذاری و تصویب قوانین را در کشور برعهده دارد. پارلمان در نظامهای قانونگذاری دو مجلسی مانند انگلستان، آمریکا و فرانسه شامل هر دو مجلس می‌شود.
گفتار اول – معنای لغوی
واژه قانون‌در اصل و ریشه، در میان پژوهشگران و اندیشمندان معاصر اختلاف نظرهای بسیاری به وجود آورده است. عده‌ای واژه قانون را یونانی، عده دیگر رومی و دسته‌ای آن را فارسی قلمداد کرده‌اند. البته این برداشت‌ها در کنار برداشت دیگر که این واژه را سریانی و یا عربی دانسته‌اند . طیف گسترده‌ای شکل می‌دهند. درلغت‌نامه‌فارسی، اصل، شکل، قاعده، طبقه، ترتیب، نظم، دستور، منوال، طرز، کانون، روش، آیین، آداب‌وشریعت‌از جمله معانی متعددی است که برمدلول لغوی«قانون» اقامه گردیده است.برخی نیز آن را در معنای رسم دستور، مقیاس، سؤال، و. . . به کار برده‌اند. در لغتنامه دهخدا آمده :«گویند این لغت معرب کانون است و عربی نیست، لکن در عربی مستعمل است.
در کتاب ترمینولوژی حقوق آمده:«گفته شده اصل آنcanon است که عبارت است از مقررات موضوعه توسط مقامات کلیسا و کلمه مزبور کلمه لاتین مذکور است. به هر حال شک نیست که این کلمه در اصل عربی نیست». در بیانی دیگر آمده «ریشه کلمه قانون، یونانی است که از راه زبان سریانی وارد زبان عربی شده است ودر اصل به معنی خط کش به کار رفته و بعد به معنی قاعده برگشته و امروزه در زبان اروپایی به معنی شریعت کلیسایی استعمال می‌گردد». از این رو در فرهنگ لغات و اصطلاحات سیاسی، واژه Law را قانون، حقوق، آیین یا قاعده کلی و شریعت ترجمه کرده‌اند.
برخی از پژوهشگران و اندیشمندان معاصر عرب باور دارند که کلمه قانون از نظر ماده و شکل، عربی است و ماده این کلمه را «قنن، قن»گرفته‌اند که به معنای دنبال کردن اخبار، جستجو و خیره‌شدن است و از صیغه فاعول می‌باشد. از سویی هیچ یک از علمای علم لغت در میان اعراب به اینکه کلمه قانون مشتق از کلمه«قنن، قن» باشد، اشاره‌ای نکرده‌اند. در زیر به دو تعریف از معنای لغوی قانون اشاره می‌شود که نسبت به تعاریف دیگر دارای جامعیت بیشتری است تا در پی آن، تعریفی جامع و مانع ارائه شود. معنای لغوی قانون شامل «اصل»، «قاعده»، «ناموس» و «دستورات» است. براساس آنچه گفته شد واژه قانون در دو معنا به کار گرفته می‌شود:
الف) اعتباری، وضعی و قرار دادی :که مفاد آن صراحتاً یا الزاماً دلالت بر امر یا نهی دارد.
ب)حقیقی و تکوینی :حکایت از یک ارتباط نفس‌الامری دارد که با اعتبار، وضع و قرارداد سر و کاری ندارد.
همانطور که گفته شد در معنای دوم که اشاره بر قوانین تکوینی حاکم بر طبیعت دارد، کمتر در مباحث اجتماعی مورد توجه واقع می‌شود. در مقابل معنای وضعی و اعتباری قانون بیشتر موضوع و محور مباحث عمومی و اجتماعی می‌باشد. تعریف دقیق‌تر از قانون وضعی عبارت است از «قاعده‌ای حقوقی است که توسط مقام صاحب صلاحیت برای تنظیم رفتار مردم در جامعه تنظیم شده و نقض‌آن، مستوجب اعمال ضمانت‌های اجرایی توسط دولت می‌باشد».
***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزدیا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***
متن کامل را می توانید دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
