تاریخ صدور: در چک باید تاریخ صدور نوشته شود زیرا در ماده ۳ قانون صدور چک گفته شده صادر کننده باید در تاریخ صدور معادل مبلغ چک در بانک داشته باشد.[۲۸]
امضا صادر کننده: در قانون تجارت تصریح به امضا صادر کننده چک شده و این امضا باید برابر با همان امضایی باشد که در کارت حساب جاری داشته است. در استفاده از مهر به جای امضا می‌توان گفت که چون در قانون آمده که به امضاءصادر کننده برسد می‌توان به کار بردن مهر را مکمل امضا با‌یکی از علائم قرار دادی بین بانک و دارنده حساب دانست.[۲۹]
مبلغ چک: در ماده ۳۱۱ قانون تجارت اشاره‌ای به قید مبلغ در چک نگردیده جز آنکه پرداخت وجه نباید وعده داشته باشد. با توجه به ماده ۳۱۰ که استرداد یا انتقال تمام یا قسمتی از پول نزد محال علیه است و همچنین به اعتبار مواد قانونی مربوط به برات و سفته قید مبلغ به تمام حروف در چک الزامی است.
۱ـ۲ـ۷ انواع چک از نظر بانک
در ماده ۱ (ق.ص.چ) از چهار نوع چک نام برده شده است: چک عادی، چک تأیید شده، چک تضمین شده و چک مسافرتی.
۱ـ۲ـ۷ـ۱ چک عادی
همان چکی است که در موقع گشایش حساب جاری با تقاضای کتبی مشتری در اختیار وی قرار می‌گیرد. در واقع نوعی از چک است که اشخاص عهده بانک‌ها به حساب جاری خود صادر و دارنده آن تضمینی جز اعتبار صادر کننده آن ندارد (بند ۱٫م.۱٫ق.ص.چ).[۳۰] گیرنده وجه چک ممکن است که خود صادر کننده یا حامل چک بوده و یا این که چک در وجه شخص معین و یا به حواله کرد آن شخص صادر شده باشد.
۱ـ۲ـ۷ـ۲ چک تأیید شده
چکی است که وجود محل آن بنا به در خواست دارنده حساب برای مدت معین که معمولأ برای ارائه چک لازم است از طرف بانک گواهی شده و بانک معادل مبلغ آن چک از حساب مشتری برداشت و تا زمان ارائه چک برای دریافت وجه مسدود می‌کند. به این ترتیب چک تأیید شده نسبت به چک عادی از اعتبار بیشتری برخوردار است. استفاده از این چک در کشورهای دیگر[۳۱] معمول است.
۱ـ۲ـ۷ـ۳ چک بانکی
چکی است که به وسیله بانک یا شعب آن در بانک دیگری به تقاضای مشتری صادر می‌شود این چک‌ها دارای نمونه مخصوصی است برای صدور آن رعایت مواردی ضروری است.
در موقع قبول چک بانکی بایستی:
الف) امضا‌های ذیل چک پس از تطبیق با نمونه امضا‌های موجود در نزد آن شعبه گواهی شود.
ب) پس از کشف رمز اطمینان از صحت آن عدد رمز را سیاه نمایند.
۱ـ۲ـ۷ـ۴ چک بسته
چک بسته که در مواد ۳۷ و ۳۸ پیمان ژنو (مصوب ۱۹۳۱)، در حقوق انگلیس و فرانسه شناخته شده، همان چک معمولی است که صادرکننده یا دارنده بر روی آن دو خط موازی به صورت مورب درج می‌کند و مبلغ چک فقط از طریق یک حساب بانکی به حساب بانکی دیگر قابل نقل و انتقال است. چک بسته بر دو نوع است: عام و خاص. در چک بسته خاص، نام بانک خاصی میان دو خط موازی ذکر می‌شود ولی در چک بسته عام هیچ مطلبی درج نمی‌شود.[۳۲]
۱ـ۲ـ۷ـ۵ چک عمومی
اگر دارنده حساب بخواهد چکی صادر کند و وجه آن را دریافت کند ولی دسته چک خود را همراه نداشته باشد می‌تواند از بانک تقاضا کند یک برگه چک عمومی در اختیار او بگذارد این چک مانند چک عادی به جریان گذاشته می‌شود ولی به هیچ عنوان ظهرنویسی و یا انتقال نمی‌پذیرد و متصدیان باید شماره چک را با ذکر کلمه در دفتر و کارت حساب جاری مشتری قید نمایند.
۱ـ۲ـ۷ـ۶ چک مسافرتی
چک مسافرتی یا تراول چک نوعی چک است که یک بانک به عهده خود صادر می‌کند و وجه آن از همه شعب همان بانک قابل دریافت است.[۳۳] چک مسافرتی یکی از انواع چک بانکی است و مبلغ آن با ارقام صحیح و بدون اعشار بر روی آن درج می‌شود. معمولاً اشخاص ترجیح می‌دهند به هنگام مسافرت برای جلوگیری از خطر سرقت یا گم شدن پول خود از چک مسافرتی استفاده کنند.[۳۴]
چک مسافرتی که ساخته بانک‌های انگولاساکسون است و در فرانسه و کشورهای دیگر نیز از آن تقلید شده است از نظر ماهوی مانند چک‌های عادی نیست در واقع این چک‌ها به صورت ورقه‌های صد دلاری، پنجاه دلاری و غیره با شماره های خاص صادر می‌شود و توسط بانک در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. چک مسافرتی معمولأ دارای شرط به حواله کرده‌است و از طریق ظهر نویسی منتقل می‌گردد. گروهی از مولفان و نیز دادگاه‌های استیناف فرانسه این سند را چک تلقی می‌کنند مشروط بر اینکه دارای شرایط مندرج در قانون ۱۳۳۵ فرانسه می‌باشد.
برخی حقوق دانان چک مسافرتی را مشمول مقررات چک ندانسته بلکه آن را تعهد ساده‌ای می‌دانند که به موجب آن بانک صادر کننده متعهد می‌شود. به هر حال مدت در گردش چک‌های مسافرتی باید محدود باشد تا خاصیت خود را وسیله پرداخت است حفظ نماید و از تبدیل آن به وسیله تحصیل اعتبار جلوگیری شود.[۳۵]
۱ـ۲ـ۷ـ۷ چک تضمین شده
از جمله چک‌های فوق‌العاده، «چک تضمین شده» است. این نوع چک را بانک، به درخواست مشتری، به عهده همان بانک صادر، و پرداخت آن را تضمین می‌کند.[۳۶] برخی حقوق‌دانان این نوع چک را چک بانکی دانسته‌اند نه چک تضمینی، زیرا بانک، ضامن پرداخت آن نیست بلکه متعهد و صادرکننده آن است.[۳۷] هیئت عمومی دیوان عالی کشور این نوع چک را مانند اسکناس دانسته است.[۳۸]
۱ـ۲ـ۷ـ۸ چک در گردش
رویه‌ای که برای صدور چک مسافرتی برای خرج کردن در خارج از کشور ذکر شد در مورد صدور چک در گردش در داخل کشور نیز جاری است با این تفاوت که هریک از بانک‌ها بنا به ذوق و سلیقه خویش برای این گونه چک‌ها اسم خاصی در نظر گرفته‌اند می‌توان این فعالیت را کوششی در راه سرعت بخشیدن به فشار تورم دانست چک کیش بانک ملی ایران، چک کارت، چک قرمز، سپه چک و چک مسافرتی بانک ملت از نمونه این چک‌ها می‌باشند.
۱ـ۲ـ۸ آثار حقوقی چک
۱ـ۲ـ۸ـ۱ چک سند لازم الاجراست
بر طبق ماده ۲ قانون صدور چک دارنده چک در صورت مراجعه با بانک می‌تواند طبق قوانین مربوط به اجرای اسناد وجه چک یا باقیمانده آن را از صادر کننده وصول نماید. ماده ۹۲ قانون ثبت: مدلول کلیه اسناد رسمی راجع به دیون و سایر اموال منقول بدون احتیاج حکمی از محاکم عدلیه لازم الاجرا است. برای صدور اجراییه دارنده چک باید عین چک و گواهینامه مذکور در ماده ۴، چک را به اجرای ثبت اسناد محل تسلیم نماید.[۳۹]
۱ـ۲ـ۸ـ۲ تعقیب کیفری صادر کننده چک بی محل
در قوانین جزایی ایران ماده ۲۳۸ قانون مجازات عمومی سال۱۳۰۴ به عنوان الگوی کلاهبرداری به وسیله چک مورد استفاده دادگاه قرار می‌گرفت. در سال ۱۳۳۷ قانون چک بی محل و در تیر ماه۱۳۵۵ قانونی که رسماً پاسخ قوانین قبلی بود به همان نام تصویب و صادرکنندگان چک بی محل را تحت پیگرد کیفری قرار داد. هدف از تدوین قوانین متعدد جلب اطمینان افراد نسبت به عملکرد بانک‌ها و کوشش در گسترش چک بین توده‌های مردم در بازار داد و ستد است در این قانون تخلف از ماده ۳ را‌یه حبس تعزیری از ۶ ماه تا دو سال بر حسب مورد جزای نقدی معادل‌یک چهارم وجه چک پیش‌بینی نموده است.
۱ـ۲ـ۸ـ۳ شرط حذف مجازات کیفری صادر کننده چک بی محل
در قانون صدور چک صادر کننده چک بی محل مورد تعقیب کیفری قرا می‌گیرد مگر در مواردی که حذف کیفری به شرح زیر پیش‌بینی شده است:
-
- در صورتی که چک تا شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند یا شکایت نکند دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت.[۴۰]
