چکیده:

بررسی تاثیر ثبات سهامداران و مالکان شرکت به عنوان یکی از مباحث حاکمیت شرکتی  بر روی عملکرد مدیریت شرکت و نهایتا تاثیر ان بر روی عملکرد مالی شرکت موضوع تحقیقات اخیر گشته است و یافته های محققان بر وجود تاثیر مثبت  بر روی کنترل عملکرد مدیریت  بصورت کارا و مفید و نهایتا افزایش عملکرد مالی شرکتها دلالت دارد لذا در تحقیق حاضر سعی بر ان شد که به بررسی تاثیر این ویژگی سهامداران بر روی عملکرد مالی شرکت ها در شرکتهای پدیرفته شده در بورس اوراق بهدار تهران  در بازه زمانی هشت ساله از سال ۸۰ تا ۸۸ پرداختیم و داده توسط نرم افزار های اکسل و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت نتایج حاصل از تحقیق وجود رابطه معنادار مثبتی را تایید نمی کند.

سوالات یا اهداف پایان نامه :

اولین مفهوم عبارت حاکمیت شرکتی از واژه گابرنار به معنای راهبری گرفته شده است که معمولاً برای هدایت کشتی به کار می رود و دلالت بر این دارد که حاکمیت شرکتی مستلزم هدایت است تا کنترل . روش های متعددی برای تعریف حاکمیت شرکتی وجود دارد  که از تعاریف محدود و متمرکز بر شرکتها و سهامداران آنها تا تعاریف جامع و در برگیرنده پاسخگویی شرکتها در قبال گروه کثیری از سهامداران ، افراد غیر یا ذینفعان ، متغییر است . بررسی ادبیات موجود نشان می دهد که تفاوت های چشم گیری در تعریف حاکمیت شرکتی بر اساس وضعیت فرهنگی ، اقتصادی و ….هر کشور دیده می شود .از نظر سازمان بین المللی همکاری های اقتصادی، حاکمیت شرکتی چنین تعریف شده است :

” مجموعه روابط بین مدیریت حاکم (اجرایی)، هیأت مدیره ،سهامداران ، و سایر ذینفعان یا طرف های ذیربط در یک شرکت ” به نظر میرسد این تعریف جامع ترین تعریف این واژه است ، زیرا حاکمیت شرکتی ساختاری را تعریف می کند که از طریق آن اهداف شرکت تبیین شده و راه های ذیل به آنها تعیین می شود که در نهایت مکانیزم و معیارهای نظارت و عملکرد شرکت در آینده بر این اساس طرح ریزی می شود .

از تعاریف دیگر این واژه می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• • • حاکمیت شرکتی بخشی از اقتصاد است که به دنبال استفاده از شیوه های انگیزشی در زمینه مدیریت شرکتها یا به کارگیری مکانیزم های انگیزشی مانند عقد قرارداد، تدوین مقررات و طراحی سازمانی است . در مواردی موضوع حاکمیت در حیطه بهبود عملکرد مالی بنگاه اقتصادی باقی می ماند. برای مثال در حاکمیت شرکتی چگونگی افزایش انگیزشی مدیران به منظور ایجاد رقابت و افزایش بازدهی از جمله مهمترین مسائل به شمار می رود (خدا بخشی ،۳۸۵ ، ص ۲۶ )^۱.

  

• حاکمیت شرکتی مربوط به اداره عملیات شرکت نیست بلکه مربوط به هدایت ، نظارت و کنترل اعمال مدیران اجرایی و پاسخگویی آنها به تمام ذینفعان حتی در سراسر جامعه است (مشایخی ،۱۳۸۵ ، ص ۱۰-۱۲ )^۲.

با بررسی تعاریف و مفاهیم راهبری شرکتها و مرور دیدگاه های صاحبنظران ،حکایت از آن دارد که :

• راهبری شرکتها یک مفهوم چند رشته ای است.
• هدف نهایی راهبری شرکتها دستیابی به چهار مورد زیر در شرکتها است :
• پاسخگویی
• شفافیت
• عدالت (انصاف)
• رعایت حقوق کلیه گروه های ذینفع(حساس یگانه ، ۱۳۸۵ ، ص ۳۲ – ۳۳ )^۳.

سوالات یا اهداف پایان نامه :

۲ گونه شناسی علمی حاکمیت شرکتی

هر گونه شناسی حاکمیت شرکتی ، مبتنی بر هشت گونه زیر است :

1. 1. 1. نوع شرکت
      2. ساختار هیئت مدیره
      3. میزان قدرت ذینفعان برای تاثیر بر تصمیمات مدیریت
      4. اهمیت بازار سرمایه در اقتصاد ملی هر کشور

   

1. وجود یا فقدان بازاری جهت اعمال کنترلهای لازم برای شرکتها
2. ترکیب سهامداران
3. میزان وابستگی پاداش مدیران به بازده عملیاتی شرکتها
4. وجود افق زمانی برای تبیین روابط اقتصادی بین شرکتها

مبناهای فوق سبب ایجاد سیستم های متفاوت حاکمیت شرکتی شده اند ، که جهت اهداف مقایسه ای می توان سیستم های حاکمیت شرکتی در کشورهای صنعتی را به سیستم های مبتنی بر بازار ، سیستم های مبتنی بر شبکه ، کشورهای لاتین و ژاپن تقسیم کرد .

۷-۲ سرمایه گذاران نهادی (حقوقی)

چندین تئوری در باب ساختارهای نظارتی موثر بر دستکاری سود توسط اعمال نفوذ سهامداران وجود دارد . سهامداران عمده ، اعتبار صورت های مالی را افزایش می دهند مشروط به اینکه با بررسی موشکافانه خود ، فعالیت های مدیریت را در خصوص مدیریت سوء را زیر نظر بگیرند . بعبارتی نظارت موثر توسط سهامداران عمده ، نیاز به الزام وجود پاداش های مدیرتی را برای بهره وری و بهبود عملکرد کاهش می دهد .

اگر میزان پاداش مدیران منوط به میزان سود نگردد ، انگیزه مدیران برای دستکاری سود جهت اهداف شخصی خود کاهش میابد . وجود سهامداران عمده هزینه های نمایندگی را کاهش می دهد (خدا بخشی ، ۱۳۸۵ ،ص ۹۹-۹۷ )^۱.

چرا که با وجود این، تمایل مدیران در جهت گام برداشتن در راستای منافع سهامداران افزایش می یابد و به تبع آن تقلب در گزارشگری مالی به واسطه دستکاری  سود حسابداری به نحو چشمگیری کاهش خواهد یافت .

سهامداران نهادی به حاکمیت شرکتی به صورت کاملاً متفاوت از سهامداران حقیقی می نگرند ، زیرا موسسات اساساً ملاک های ارزشمندتری نسبت به اشخاص حقیقی دارند و انگیزه های لازم برای توسعه ، گسترش و نظارت بر سرمایه گذاری ها با منظری کارشناسانه دارند . لذا بایستی نقش فعالتری را در حاکمیت شرکتی نسبت به سهامداران جزء ایفا کنند  . دسترسی بیشترشان به اطلاعات شرکت همراه با قدرت مشارکت شان در تصمیم گیری های حساس شرکت ، باید آنها را قادر نماید تا به صورت فعالانه تر بر عملکرد شرکت نظارت نمایند و وقتی احساس نمایند عملکرد شرکت رو به افول می باشد ،تغییراتی را در ترکیب هیئت مدیره به وجود آورند . در عمل در اوایل دهه ۱۹۹۰ سهامداران نهادی به طرز فزاینده ای بر بازارهای آمریکا تسلط یافتند . آنها نقش فعالتری را در حاکمیت شرکتی نسبت به دوره های پیشین بر عهده گرفتند . اما در سایر بازارها همچنان که بعضی از تحقیقات نشان می دهد ، حتی فعالترین سهامداران نهادی در مورد اجرای مکانیزم های حاکمیت شرکتی کمترین تلاش را ننموده اند .

بر اساس اظهارات اقتصاددانان مالی در خصوص سهامداران نهادی و حاکمیت شرکتی ، با افزایش سهامداران نهادی در یک واحد تجاری ، نظارت آنها بر عملکرد شرمت افزایش خواهد یافت ،چرا که آنها به دنبال ایجاد شهرت اقتصادی برای خود هستند . مالکیت ، فی نفسه منجر به ایجاد انگیزه های بیشتری برای سهامداران نهادی می گردد تا با رویه های مختلف تصمیم گیری ، بیش از پیش مدیریت را تحت تاثیر خود قرار دهد (چن و چانگ، ۲۰۰۷، ص ۵۲)[۱] .

[۱]. Chen & Chang,2007,52

سوالات یا اهداف پایان نامه :

اهمیت سهامداران نهادی در حاکمیت شرکتی

سرمایه گذاران نهادی ، در طول  بیست سال گذشته ، جزء سهامداران اکثریت قرار گرفته اند ،بنابراین  عوامل موثر بر حاکمیت شرکتی را تحت تاثیر قرار داده اند . براساس یک برآورد، حدود نیمی از سهام عادی شرکتهای آمریکایی، در اختیار سهامداران نهادی قرار دارد . سرمایه گذاران نهادی دو انگیزه جهت تامین پرتفوی سرمایه خود دارند : ۱) مسئولیت های خیر خواهانه [۱]   ۲ )بازده سرمایه گذاری بالاتر [۲] .

سیاست های پاداش ، این امکان را برای مدیران فراهم می آورد که در پی اطلاعات خصوصی برای بهبود عملکرد خود باشند جستجوی اطلاعات خصوصی توسط سرمایه گذاران نهادی امری مهم تلقی می شود چراکه مزایای بالقوه در ارتباط با این امر در واحد تجاری وجود دارد .

علاوه بر آن مدیران شرکتهای با مالکیت سهامداران نهادی مجبورند جهت کسب رضایت مالکان ، اطلاعات بیشتری را افشا نمایند .

پوند ،۱۹۸۸ نقش جداگانه ای برای سرمایه گذاران نهادی تصور کرده و در فرضیه متضاد در مورد ارتباط بین سطح سرمایه گذاری نهادی و ارزش شرکت مطرح کرده است . او نقش سرمایه گذاران نهادی و سرمایه گذاران عمده و انگیزه های اقتصادی آنها را برای نظارت کارآمد بررسی کرد . فرضیه نظارت کارآمد بیان می کند که با سرمایه گذاری بیشتر سرمایه گذاران نهادی ، نظارت کاراتری توسط آنها اعمال می شود و اختلافات عقیده و مشاجرت نمایندگی به احتمال قوی برطرف می گردد. این فرضیه رابطه مثبتی بین ارزش شرکت و سهامداران نهادی پیش بینی می کند  . در مقابل فرضیه های منافع همگرایی بیان می دارد که سهامداران نهادی بزرگ اتحاد و پیوستگی استراتژیکی با مدیریت دارند .این بین ارزش شرکت و سرمایه گذاری نهادی رابطه منفی پیش بینی می کند .

در این راستا رویکنبرگ ۲۰۰۶ ، معتقد است که موثرترین روش برای کسب اطمینان از مدیریت یک شرکت در بازارهای نوظهور ممکن است تمرکز مالکیت باشد ، چرا که سهامداران عمده که بر مدیریت

شرکت با دقت نظارت می کنند ، خودشان در خصوص نحوه اداره شرکت در بسیاری از بازار های نوظهور به صورت داوطلبانه اجرا می شود آیا این امر برای سرمایه گذاران مهم می باشد ؟ بعبارتی آیا نظارت خوب منجر به عملکرد بهتر در بازار های سرمایه می گردد ؟( خدا بخشی ، ۱۳۸۵ ،ص۳۰)^۱.

۹-۲ سهامداران نهادی و ترکیب سهامداران

ترکیب سهامداران شرکتهای مختلف متفاوت است ؛ بطوریکه اگر سهامداران یک شرکت را به دو گروه تقسیم نماییم ، یک گروه سهامداران جزء و اشخاص حقیقی هستند که عمدتاً به اطلاعات در دسترس عموم همانند صورت های مالی منتشره اتکا می کنند و گروه دوم سهامداران نهادی هستند که اطلاعات داخلی با ارزش درباره چشم اندازهای آتی و راهبردی تجاری و سرمایه گذاریهای بلند مدت شرکت ، از طریق ارتباط مستقیم با مدیریت شرکت در اختیارشان قرار میگیرد گرایش به مالکیت متمرکز و انتقال  آن از اشخاص حقیقی به نهادهای حقوقی ، مکانیزم های حاکمیت شرکتی در امریکا و انگلیس را تحت تاثیر قرار داده است. در همین راستا سرمایه گذاران نهادی ، به عنوان عاملی موثر جهت یکسان سازی علایق مدیریت و سایر سهامداران مطرح می باشند.

امروزه بیش از هر زمان دیگر ، از سرمایه گذاران نهادی به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از سازو کارهای حاکمیت شرکتی یاد می شود .سولومون ۲۰۰۷ ، معتقد است مشکلات  نمایندگی ناشی از مالکیت پراکنده با وجود سهامداران نهادی که منجر به تمرکز مالکیت شده اند کاهش یافته است ، چرا که آنها مدیریت را تحت نظارت خود قرار می دهند . سهامداران نهادی سرمایه گذاران ، سرمایه گذاران حرفه ای بوده که به اهداف بلند مدت توجه ویژه ای دارند .

[۱]. Fiduciary responsibility

[۲]. Private information

سوالات یا اهداف پایان نامه :

عملکرد مالی شرکت :

روش های محاسبه عملکرد مالی شرکتها متنوع است اما مواردی که در این تحقیق مورد نظر است محاسبه :

۱ - بازده داراییها [۱]  :

۲ – بازده حقوق صاحبان سهام [۲]   :

۳ – کیوی توبین [۳]  :

۷-۳ متغیرهای مستقل

ثبات سهامداران  : حفظ یا عدم حفظ مالکیت سهامداران را در اصطلاح ثبات سهامداران تعریف می کنند بطوریکه با بررسی تغییرات میزان نسبت مالکیت در طول زمان، سهامداران دارای ثبات از سهامداران بی ثبات تفکیک می شوند،  که توسط معیارهای زیر در این تحقیق اندازه گیری شده است:

الف ) دوره های حفظ نسبت مالکیت و افزایش آن: که از شمارش تعداد دوره هایی که سهامدار میزان سهام خود را در شرکت حفظ و یا آن را افزایش می دهد .

( رابطه ۱-۳)

: درصد سهم مالکیت سهامدار در دروره جاری (جدید)

:         درصد سهم مالکیت سهامدار در دوره قبلی( قدیمی )

ب )دوره های مالکیت سهامدار: که از شمارش تعداد دوره هایی که سهامدار حداقل بیشتر از صفر درصد سهام شرکت را در اختیار دارد ( در واقع سهامدار شرکت محسوب می شود ).

B_{xt  ۰}                                                                                                                                                       (رابطه ۲-۳)                                                                                                       

B_xt                   : تعداد دوره های مالکیت سهامدار

ج )پایداری ( پافشاری ) سهامدار: که از نسبت متوسط درصد مالکیت سهامدار به انحراف استاندارد درصد مالکیت حاصل می شود که هدف از این متغیر بررسی پراکندگی و شدت تغییرات درصد مالکیت سهامدار می باشد(الیاس الیاسیانی و جینگی جیا،۲۰۱۰ ، ۶۰۶).

A_xt=        (رابطه ۳-۳)

A_xt  : پایداری مالکیت سهامدار x   در زمان t

E_(x)  : میانگین سهم مالکیت سهامدار در زمان t

: انحراف استاندار سهم مالکیت سهامدار در زمان t

۸-۳ متغیرهای کنترلی

۱ – اندازه شرکت : که از لگاریتم طبیعی مجموع داراییها به عنوان نماینده اندازه شرکت استفاده می کنیم .

(رابطه ۴-۳)                                       Firm size = Log ( book value of total asset

۲- اهرم مالی شرکت : که از نسبت بدهیهای بلند مدت به مجموع داراییها به عنوان نماینده اهرم ها استفاده می کنیم .

Leverage = total debt / total assets  (رابطه ۵-۳)

۹-۳  روش های جمع آوری و منابع داده های تحقیق

مرحلۀ گردآوری اطلاعات آغاز فرایندی است که طی آن محقق یافته های میدانی و کتابخانه ای را گردآوری می کند و به روش استقرایی به فشرده سازی آنها از طریق طبقه بندی و سپس تجزیه و تحلیل می پردازد .

برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق از روش کتابخانه ای استفاده شده است.دراین تحقیق روش گردآوری اطلاعات مربوط به مبانی نظری ،ادبیات تحقیق  و سوابق موضوع تحقیق، روش کتابخانه ای، شامل کتب ومقالات مختلف ونشریات  تخصصی  فارسی ولاتین می باشد .

ابزارجمع آوری اطلاعات تحقیق، اسناد کاوی، بانکهای اطلاعاتی و مشاهده می باشد . که داده های مورد نیازدرصورتهای مالی حسابرسی شده و یادداشتهای همراه آنها می باشد که از نرم افزارهای ره آورد نوین و تدبیر پرداز و همچنین آرشیو سایت بورس اوراق بهاداراستخراج شده است.

روایی بدین معناست که روش یا ابزاربه کار رفته تا چه حدی قادر است خصوصیت مورد نظر را درست اندازه گیری کند.تعیین کننده ترین مسئله در ابزار اندازه گیری، روایی آن است . بنابراین ابزار اندازه گیری در صورتی دارای روایی است که آنچه را که مورد نظر است به دقت اندازه گیری کند. اندازه هایی که برای هر یک از شاخص ها استخراج شده است بااستفاده از فرمول هایی به دست آمده است که این فرمول ها به عنوان وسیله و روش های استاندارد برای اندازه گیری آن شاخص پذیرفته شده است واین مقیاس ها همان چیزی رامی سنجد که نشان دهنده مقدار آن شاخص است.درنتیجه ابزارهای اندازه گیری متغیرها دارای روایی لازم وکافی ارزیابی می گردد.

[۱]. ROA

[۲]. ROE

[۳]. Tobin’s Q

سوالات یا اهداف پایان نامه :