عنوان : زندگی خوابگاهی و نحوه تکوین هویت فرهنگی دختران

دانشگاه علم و فرهنگ

 

دانشکده علوم انسانی

 

پایان نامه کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی

 

 زندگی خوابگاهی و نحوه تکوین هویت فرهنگی دختران -مطالعه ای در هویت فرهنگی دختران ساکن در خوابگاه­های سطح شهر تهران-

 

استاد راهنما

 

دکتر مریم رفعت جاه

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناخت زندگی خوابگاهی و نحوه تکوین هویت فرهنگیدخترانبه رشته تحریر درآمده است. پژوهشگر برای تحقیق حاضر از نظریه پیتر برگر استفاده کرده است تا بتواند با این نظریه موضوع زندگی خوابگاهی و چگونگی شکل گرفتن و تکوین یافتن هویت را مورد بررسی قرار دهد.

در این نظریه پیتر برگر و همکارانش با بررسی رابطه بین مدرنیته و تغییر چارچوب های شناختی و به تبع آن واقعیت های اجتماعی­ایکه شکل می گیرد به این نتیجه می رسند که تفاوت چشمگیری مابین سنت (زیست جهان سنتی) و جهان مدرن وجود دارد.

این تحقیق با روش کیفی و با بهره گرفتن از سه تکنیک مشاهده، مصاحبه نیمه ساخت یافته وپرسشنامه انجام شده است. افراد مورد مطالعه تحقیق از میان دانشجویان خوابگاه های دخترانه دولتی و خصوصی شهر تهران انتخاب شده است. تعداد افراد نمونه 33 نفر بوده که 18 نفر آنها ساکن خوابگاه خصوصی و 15 نفر ساکن خوابگاه دولتی بوده اند. مولفه های هویت فرهنگی شاملهویت خانوادگی، هویت مذهبی، هویت (یا میزان تعلق به) معاشران خوابگاهی و هویت جنسیتی بوده است.

نتایج حاصل از پرسشنامه پژوهش نشان می­دهد پایبندی دینی ساکنان خوابگاه دولتی بیشتر از خوابگاه خصوصی بوده است. ارزش ها و نگرش های دختران ساکن در خوابگاه خصوصی به مراتب مادی گرایانه تر از ساکنان خوابگاه دولتی بوده است

دختران ساکن خوابگاه در چهار تیپ: مذهبی ساکن خوابگا­ه دولتی، غیرمذهبی ساکن خوابگاه دولتی، مذهبی ساکن خوابگاه خصوصی و غیرمذهبی ساکن خوابگاه خصوصی مورد مطالعه قرار گرفتند.

تیپ اول یعنی دختران مذهبی ساکن خوابگاه دولتی  دارای هویت خانوادگی مستحکم بوده و از نظر تعلق به معاشران خوابگاهی، اکثریت این افراد رابطه صمیمی با هم اتاقی های خود داشتهاند.

تیپ دوم یعنی  دختران غیرمذهبی ساکن خوابگاه دولتی در مقایسه با افراد تیپ اول از تعلق خانوادگی کمتری برخوردارند.اغلب افراد این تیپ با توجه به ابعاد مختلف دینداری دارای پایبندی دینی پایینی بوده اند. به لحاظ میزان تعلق به خوابگاه و معاشران خوابگاهی، نسبت به خوابگاه تعلقی احساس نمی کنند.

تیپ سوم یعنی دختران مذهبی ساکن خوابگاه خصوصی دارای تعلق خانوادگی بالا بوده و همچنین این افراد سطح بالایی از پایبندی دینی داشته و از هویت مذهبی قوی برخوردارند. میزان تعلق به خوابگاه در این افراد بسیار کم است اما سعی می کنند که رابطه خوبی با هم­اتاقی­های خود داشته باشند.

تیپ چهارم یعنی دختران غیرمذهبی ساکن خوابگاه خصوصی با افراد خانواده خود رابطه صمیمی دارند. میزان پایبندی دینی در غالب افراد این گروه پایین بوده است. غالب افراد این گروه تعلق چندانی به خوابگاهندارند و افراد خوابگاه را معمولاَ آدم های قابل اعتمادی ندانسته اند.

طبق نظریه برگر افراد همواره در زیست‏جهان‏هایی کم‏وبیش یکپارچه زیسته‏اند. امّا در جامعه شدیداً تقسیم‌شده مدرن، بخش‏­های گوناگون زندگی روزمره افراد، آنان را به جهان‏­های معنایی و تجربی کاملاً متفاوت و غالباً ناسازگار مرتبط می‏­کنند. اما برخی افراد می توانند این وضعیت را مدیریت کنند و با ذخیره معرفتی]تربیتی یا دینی[خود از مسیرهای معمول و موجود زندگی آگاه شده و به چندگانگی مسیرزندگی خویش سامان بخشند(برگر و دیگران، 1381 :79).

در مرحله اول تکوین هویت فرهنگی و دگرگونی زیست جهان اجتماعی، شخص معمولا دست به مقاومت در برابر ارزش های جدیدی که در معرض آن قرار گرفته است می زند. همچنان که ذکر شد چنانچه فرد از ذخیره معرفتی ]تربیتی یا دینی[ برخوردار باشد می تواند این وضعیت را مدیریت کند و به چندگانگی مسیرزندگی خویش سامان بخشد(برگر و دیگران، 1381: 79). هم از این روست که در پژوهش ما  افرادی که از اعتماد بنیادی و تعلقات خانوادگی و گرایش های معنایی و دینی بالا برخودارند توانسته اند نگاهی نقادانه و تامل آمیز به هویت های موجود(اعم از سنتی و مدرن) داشته باشند و برچالش های هویتی فایق آیند.

گونه دیگری از هویت فرهنگی در افراد مورد مطالعه ما مربوط به دخترانی است که با حضور در زیست جهان خوابگاه و محیط نسبتامدرن شهر تهران و با توجه به رهایی از کنترل های سنتی خانوادگی و اجتماعی، مجذوب ارزش های جدید شده، آنها را پذیرفته و به جامعه مدرن نزدیک شده اند.اما حتی این افراد نیز که احتمالا دارای سرمایه ها و ذخیره معرفتی و عاطفی پایینی هستند در این مرحله از تکوین هویت فرهنگی باقی نمی مانند.افراد با افزایش آگاهی ها و ذخیره معرفتی و تجربیات جدید، به مقابله با ارزش های ساختاری جامعه جدید می پردازند و نگاهی منفی به وضعیت خوابگاه پیدا کرده که در این شرایط مجددا عدم یکپارچگی و چالش های هویتی در  آنها پدیدار می شود که خود زمینه پیدایش هویت های ترکیبی جدید است.

دانشجویان غیرمذهبی ساکن خوابگاه خصوصی به لحاظ تعاریفی که از هویت خود ارائه می­ دهند را می توان در این مرحله از تکوین هویت فرهنگی مشاهده کرد. این افراد در عین حال که ارزش های سنتی را نفی کرده و هویت ها و ارزش های مدرن را نیز به میزان زیادی پذیرفته اند در عین حال در تعریف هویت خود از توانایی ها و ویژگی های فردی خود نیز استفاده و بر چالش های هویتی خود فایق می آید.

کلیدواژه­ها: هویت فرهنگی، زیست­جهان، هویت خانوادگی،هویت دینی، هویت جنسیتی، هویت خوابگاهی

فهرست مطالب

عنوان             صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1-مقدمه. 2

1-2- بیان مسأله. 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 5

1-4- اهداف تحقیق 7

1-4-1- هدف اصلی: 7

1-4-2- اهداف فرعی: 7

فصل دوم: مبانی نظری

2-1- بخش اول: پیشینه تحقیق 9

2-1-1- تحقیقات داخلی 9

2-1-2- تحقیقات خارجی 20

2-3- جمع بندی تحقیقات پیشین 21

2-2- بخش دوم: فرهنگ و فرهنگ پذیری 25

2-2-1- تعریف فرهنگ 25

2-2-2- کارکردهای فرهنگ 26

2-2-3- جامعه پذیری: 28

2-2-4- فرهنگ پذیری 33

2-3- بخش سوّم: هویّت و هویّت فرهنگی 37

2-3-1- هویّت 37

2-3-2- هویت فرهنگی 38

2-3-2-1- هویّت ملّی 40

2-3-2-2- هویّت دینی 42

2-3-3- ارزش‌های سازنده هویّت فرهنگی 42

2-4- بخش چهارم: مبانی نظری 43

2-4-1- نظریه پیتر برگر. 43

2-4-2- نظریه استوارت هال. 47

2-4-3- آنتونی گیدنز. 52

2-4-4-ریچاردجنکینز. 55

5-2-چارچوب نظری: 61

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1- روش پژوهش. 65

3-2- ویژگیهای میدان و افراد مورد مطالعه. 66

3-3- روش انتخاب افراد موردپژوهش. 66

3-4- تعریف مفاهیم اصلی پژوهش. 68

3-5- تکنیکهای مورداستفاده برای گردآوری داده ها 70

3-5-1- مطالعات اسنادی 70

3-5-2- مشاهده 71

3-5-3- مصاحبه نیمه ساخت یافته. 72

3-5-4-محورهای مصاحبه. 72

3-5-5-روش تحلیل داده های مصاحبه. 73

فصل چهارم: یافته های تحقیق

4-1- یافته های کیفی 78

4-2-یافته های کمی 92

فصل پنجم: نتیجه گیری

5-1- جمع بندی یافته های کیفی 98

5-2- جمع بندی یافته های کمی 104

5-3-نتیجه گیری 105

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

مسئله هویّت از مضامین مهمی است که هم در بعد فردی و هم در بعد اجتماعی و فرهنگی می‌تواند نمایان­گر ویژگی­های فرد و جامعه باشد. مطالعه وضعیت و تغییرات هویّت اجتماعی و ابعاد گوناگون آن از جمله هویّت ملی، هویّت فرهنگی، هویّت قومی ابزار گویایی برای فهم شرایط و اوضاع واقعی و موجود جامعه است.زیرا هویّت­ها، هم مسبوق به ارزش­ها و نگرش­ها هستند و از آن سرچشمه می­گیرند و هم بر اعمال فردی و جمعی تأثیر می­گذارند.