دانشگاه آزاد اسلامی

واحد قائمشهر

گروه مدیریت دولتی

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد “.M.A”

عنوان:

شناسائی عوامل مؤثر بر انگیزه شغلی دریانوردان ایرانی شاغل بر کشتی های تجاری اقیانوس پیما

(مطالعه موردی: شرکت ملی نفتکش ایران)

استاد راهنما:

دکتر اسداله مهرآرا

استاد مشاور:

دکتر یوسف قلی پور کنعانی

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

نیروی انسانی شاغل در سازمانها اصلی ترین سرمایه در اختیار مدیران است و مدیریت منابع انسانی مهمترین و شاید اصلی ترین وظیفه مدیران می باشد. رفتار و فعالیت انسانها ناشی از انگیزه های آنان است. از آنجائیکه تقویت انگیزه ها میتواند منجر به بهبود و موفقیت بیشتر هر سازمانی گردد، لذا شناسایی عوامل موثر بر انگیزه می تواند به مدیران و سرپرستان کمک نماید تا از منشا انگیزه کارکنان خود واقف گردیده و رفتار کارکنان را به سمت اهداف مطلوب سازمانی هدایت نمایند. به همین دلیل در این تحقیق سعی نمودیم مهمترین عوامل موثر بر انگیزه شغلی دریانوردان ایرانی شاغل بر کشتیهای تجاری اقیانوس پیما (مطالعه موردی شرکت ملی نفتکش)را شناسایی کرده و در گام بعد به اولویت بندی این عوامل بپردازیم. این تحقیق از حیث هدف کاربردی و از حیث روش توصیفی – پیمایشی می باشد. جامعه آماری این تحقیق را 540 نفر از دریانوردان خبره شرکت ملی نفتکش که شامل: 1- افسران کلیدی با حداقل10 سال سابقه کار 2- کلیه افسران جز با درجه آخرین سمت افسری در رده مربوطه با حداقل 5 سال سابقه کاری 3- ملوانان با حداقل مدرک دیپلم و10 سال سابقه کار تشکیل می دهند. که حجم نمونه آماری بر اساس جدول کرجنسی – مورگان 224 نفر می باشد و روش نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای ساده است و روش جمع آوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای و میدانی بوده است. در پی مطالعه متون و تحقیقات موجود در زمینه انگیزش و تکنیک های تصمیم گیری و همچنین مصاحبه با متخصصین و اساتید که همگی فرمانده و سر مهندس کشتی های اقیانوس پیما بودند در قالب روش دلفی پرسشنامه ای بصورت مقیاس پنج درجه ای لیکرت تنظیم گردید و در بین نمونه آماری توزیع شد.پس از تجزیه و تحلیل پرسشنامه اول با بهره گرفتن از روش های آماری و نرم افزار SPSS ، بیست متغیر اثر گذار و عوامل نهایی شناسایی شدند و پرسشنامه دوم تهیه وتوزیع گردید که شامل ماتریس جداول مقایسات زوجی معیارها بوده و داده های حاصل از آن به منظور رتبه بندی معیارها در روش AHP از روش میانگین حسابی و نرم افزار expert choice استفاده شد. یافته های تحقیق نشان میدهد که عوامل اصلی موثر بر انگیزش شغلی دریانوردان به ترتیب عبارتند از:1- شرایط محیط کار2- میزان حقوق و دستمزد-3-نیازهای خاص ماهیت شغلی-4-فراهم نمودن امکانات رفاهی5-عوامل سازمانی 6- عوامل رشد و پیشرفت 7-نحوه سرپرستی و سبک رهبری. می باشد و در ادامه رتبه بندی متغیرهای 20گانه موثر بر انگیزه شغلی دریانوردان ایرانی شاغل بر کشتیهای تجاری اقیانوس پیما صورت پذیرفت و در نهایت برای هر متغیر اثرگذار پیشنهاداتی در جهت ایجاد و یا افزایش انگیزش دریانوردان ارائه شد.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

چشم انداز عرصه سازمان و مدیریت نشان می دهد که مدیریت بر منابع انسانی، کلید موفقیت هر سازمان به شمار می رود. سازمانها بدون وجود انسان، تنها اداره نمی شوند، بلکه مفهوم خود را از دست می دهند. در واقع با وجود حرکت سریع سازمانها بسوی فن آوری، نقش انسان به عنوان عامل حیاتی و استراتژیک در بقای سازمان بیش از بیش حائز اهمیت است.

در این زمینه روش بکارگیری منابع انسانی جهت رسیدن به اهداف سازمان بسیار مهم بوده و    بگونه ای است که دانشمندان کلید موفقیت سازمانی را مدیریت مؤثر بر نیروی انسانی می دانند. در این راستا مسائل مانند انگیزش، توجه مدیران را به خود معطوف داشته است. (افشاری ، 1379 ، 1)

چرا که رفتار و فعالیت انسانها ناشی از انگیزه ها یا نیازهای آنان است. مدیران با شناخت و پیش بینی انگیزه ها و نیازهای واقعی کارکنان تحت مدیریت خود می توانند به موقع و به طور صحیح به ارضاء نیازها و انگیزه های آنان اقدام نموده و از نیروی انسانی سازمان به نحو مطلوب و در راستای اهداف سازمان بهره وری کنند. مدیرانی که در انگیزش کارکنان خود موفق هستند غالباً محیطی فراهم کرده اند که در آن هدفهای مقتضی و مناسب برای ارضاء نیازهای آنان مهیا شود . عدم توجه به ارضاء نیازهای نیروی انسانی باعث بروز رفتارهای سوء مانند ناکامی ـ لاقیدی ـ پرخاشگری و کاهش شدید بازدهی ـ ترک خدمت در آنها می گردد.(استوار،1382، 23) از آنجائیکه انگیزه متناسب با شرایط زمان ، مکان، و موضوع شیوه های متمایزی را اقتضا می کند لذاکشف و تعیین عوامل مؤثر در انگیزه کارکنان می تواند کمک شایانی به تغییر شرکت به سازمانی پویا بهره ور ، توانمند و دارای منابع انسانی انگیزه مند بنماید.

این پژوهش به شناسایی عوامل مؤثر بر انگیزه شغلی دریانوردان ایرانی شاغل بر کشتی های تجاری اقیانوس پیما و ترتیب اهمیت این عوامل (مطالعه موردی در شرکت ملی نفتکش ایران) پرداخته و پیشنهاد می شود که از نتایج حاصله در شرکتهای مشابه استفاده شود.

2-1- بیان مسئله

رفتار فرد برانگیختنی است و برای اینکه به کاری دست بزند باید انگیزه آن کار را در او ایجاد کرد و در نتیجه یکی از بحثهای مهم و اصلی مدیریت انگیزش است اما این که یک مدیر بداند که کارکنانش با چه عواملی برانگیخته می شوند و با تغییر کدامین عامل می توان نیروی کار با انگیزش بالا داشت بسیار مهم است انجام اقدامات متناسب با آن موجب تقویت ماندگاری و احساس تعلق به سازمان و ارائه عملکرد مطلوب خواهد شد. منابع انسانی و افراد دریا نورد از اساسی ترین محور فعالیت در سازمانها ، موسسات و شرکتهای دریانوردی تشکیل می دهند. و به عبارتی صرف هزینه برای جذب و آموزش آنان را از دو جهت با اهمیت ساخته است یکی به عنوان سرمایه انسانی بالقوه سازمان و دیگری به عنوان موتور محرکه دیگر سرمایه ها ( کشتی ، صنعت حمل و نقل ، تجارت و بازرگانی ) لذا توجه به عوامل انگیزش و تعیین الویت و اهمیت آنها به منزله رسیدگی و توجه به بنیانهای اصیل این صنعت محسوب می گردد . حرفه دریا نوردی دارای شرایط ویژه و خاص است که سایر سازمانها با آنچنان شرایطی که در حوزه دریانوردی با ان مواجه هستند روبرو نمی شوند . انجام کار مداوم و مستمر بدون امکان ترک محیط کار پس از سپری کردن کار موظف روزانه ، پیوند محیطی مکان زندگی فردی و مکان کار که این همگرایی تا حدود 6 ماه (حداقل 3 ماه) ادامه می یابد و تبع گزاره فوق وجود فاصله عاطفی با زندگی خانوادگی و محیطهای اجتماعی باز و عمومی قابل توجه می باشد، کار در فضا و محیط بسته ، کار در شرایط عدم تعادل در خواب و بیداری ، کار در شرایط سخت عملیاتی ، دوری از خانواده ، بنابراین روش انگیزش ( انگیزه ها ) می باید متناسب با فضای کار و حرفه دریانوردی باشد و عوامل انگیزش اثرگذار در کارکنان بخش خشکی در بسیاری از موارد مؤثر بر کارکنان بخش دریایی نیست از آنجایی که انگیزه های یکسان را نمی توان برای هر نوع فضای حرفه ای و شغلی در نظر گرفت و انتظار اثربخشی یکسان داشت باید تلاش شود که متناسب با نیاز و جو سازمانی و فعالیتهای دریانوردی طبیعت مسئله و شرایط فرهنگی جامعه ایرانی راهکارهای متناسب برای تقویت ماندگاری و ارائه عملکرد مطلوب را کسب و یا طراحی کرد.با عنایت به اینکه محقق در شرکت ملی نفتکش ایران اشتغال داشته و 12 سال در کشتیهای اقیانوس پیما در رده های مختلف افسری مشغول فعالیت بوده و با آگاهی از شرایط و محیط کار و عوامل انگیزش دریانوردان، همواره با این سوال در ذهن خود مواجه بوده است که چه عواملی بر روی انگیزه شغلی این دریانوردان موثر است و ترتیب تاثیر گذاری آن چگونه است؟ شناسایی عوامل موثر بر انگیزش شغلی دریانوردان و تعیین الویت و اهمیت ان با یک شیوه کاملاً علمی نتایج آن برای بهره برداری در اختیار مدیریت سازمان مربوطه و شرکتهای دریایی مشابه قرار گیردو همچنین یافته های این تحقیق می تواند رهگشای تحقیقات آتی در این حوزه نیز باشد. بنابراین شناسایی عوامل موثر بر انگیزش دریانوردان شاغل بر کشتیهای اقیانوس پیما بسیار کاربردی است.

3-1- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

ریشه واژه انگیزه از کلمه لاتین mover به معنای حرکت و جنبش گرفته شده است . این واژه در مفهوم امروزی بیانگر فرایندهای روانشناسی است که باعث تحریک ،هدایت پیگیری ، اقدامات و فعالیتهای داوطلبانه در جهت دستیابی به هدف مورد نظر می شوند چنانچه مدیران به دنبال هدایت موفقیت آمیز کارکنان ، در راستای دسترسی به اهداف سازمانی می باشند باید این فرایند روانشناسی را به خوبی بشناسند و درک کنند (کریتنرو ، 1384 ، 205) اهمیت انگیزش در محیط کار در معادله ای که بیش از نیم قرن توسط مایر (1955) انتشار یافت مشخص شده است لاتام (2007)

انگیزش ×‌ توانایی = عملکرد شغلی

معادله فوق نشان می دهد که چرا موضوع انگیزش از مبانی حیطه های مدیریت منابع انسانی ، روانشناسی صنعتی، و سازمانی، و رفتار سازمانی ، به حساب می آید و برای اینکه سازمانها بتوانند به اهداف خود دست یابند کارکنان باید عملکرد خویش را به سطحی اثر بخش و کارا برسانند . (شکرکن ، 1386، 2)

ایجاد انگیزش در سازمان یکی از مهم ترین عامل روان شناختی برای بکارگیری کارکنان و رسیدن به اهداف سازمانی و فردی است تا به اهداف از پی تعیین شده برسند .

برای اینکه فردی به سطح بالایی از عملکرد برسد . باید تصمیم بگیرد که کار را انجام دهد (انگیزش) بتواند کار انجام دهد (توانایی). مواد وسایل مناسب انجام کار را در اختیار داشته باشد (محیط) نبود هر یک از زمینه ها به عملکرد لطمه می زند بنابراین مدیر باید اطمینان حاصل کند که شرایط سه گانه فوق فراهم می باشد .

اهمیت انگیزش در مشاغلی که تلاش بیشتر کارکنان را می طلبد افزون تر است . به فرض اینکه کارکنان از فرصت لازم برای ارائه عملکرد مساعد و مهارتهای مورد نیاز برای دستیابی به آن برخوردار باشند تحقق اثربخشی به وجود انگیزه در آنان بستگی دارد .

مفاهیم انگیزش در حال تحول است . اکنون مدیران و محققان به این نتیجه رسیده اند که انگیزه کارکنان را نمی توان به سادگی با مدلها و مفاهیم پیشرفته تشریح کرد. یک چارچوب انگیزش زمانی می تواند دارای ارزش واقعی باشد که بتواند طیفی از پیچیدگی ها را که نمایانگر رفتار انسان است در بر گیرد . از این رو برای داشتن عملکردی اثربخش ، سازمان باید بتواند مسائل انگیزش مؤثر در جلب علاقه افراد به عضویت در سازمان و مولد بودنشان را حل کند.

مدیر خوب می تواند با توجه به اولویت و خواسته ها و اهداف فردی و سازمانی از نظریه های مختلف انگیزش استفاده نماید تا کارکنان را به فعالیت قابل قبول برساند آنها را به کار مورد نظر سازمان وا دارد . به اصطلاح مدیر می تواند موتور حرکت کارکنان را روشن و تولید را بهبود بخشیده و مشکلاتی که برای رسیدن به اهداف سازمانی را هموار نماید. (علیزاده ، 1384 ، 5)

انگیزه مانند هر تمهید دیگر ، برای ایجاد انگیزش (بر انگیختن علاقه های بالقوه افراد) و تمایلات کارکنان لازم و ضروری هستند . انگیزه عامل بروز انگیزش است .

مشوق ها به عنوان یک انگیزه هم می تواند باعث ایجاد جریان مثبت شوند یا آن که تبدیل به موانع شوند ((انگیزه ها)) می توانند زمینه ساز شکل گیری ((انگیزشهای)) متفاوتی شوند .

چنانچه پدیده «نور» را به عنوان یک انگیزه در نظر آوریم می تواند باعث ایجاد انگیزش های متفاوتی برای پروانه و سوسک حمام شود پروانه به سوی آن جلب شده و سوسک حمام از آن می گریزد به این ترتیب ضروری به نظر می رسد تا انتخاب مشوق ها به عنوان «انگیزه» به صورت دقیقی متناسب با نوع کار و حرفه باشد چرا که این اتفاق قابل پیش بینی است تا چنانچه مشوق های مورد نظر متناسب با نوع کار و حرفه نباشد به جای آنکه عامل غلبه بر موانع و مشکلات باشد تبدیل به موانع شوند. (ودادی ، 1386 ، 79)