سیاستهای پولی چه تأثیری بر قیمت سهام دارند هم برای سرمایهگذاران و هم برای سیاستگذاران اهمیت دارد. سرمایه گذاران باید بدانند که بازار سهام تحت تأثیر شوکهای سیاست پولی هستند و از طرف دیگر سیاستگذاران نیز باید بدانند که تبیین سیاستهای پولی از طریق تأثیر بر بازار سهام چه تأثیری بر اقتصاد دارد (لی وهمکاران[۲]، ۲۰۱۰).
بنابراین، در این پژوهش به بررسی تأثیر شوکهای سیاست پولی به عنوان یکی از متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران پرداخته میشود. بنابراین سوال پژوهش این است که:
آیا شوکهای سیاست پولی بر شاخص قیمت سهام تأثیر دارد؟
۱-۳- اهداف پژوهش
هدف کلی این پژوهش تعیین شوکهای سیاستهای پولی بر شاخص قیمت سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد که برای دستیابی به این هدف، در این پژوهش اهداف عملیاتی زیر دنبال میشود:
۱- تعیین تأثیر شوک حجم نقدینگی بر شاخص قیمت سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
۲- تعیین تأثیر شوک نرخ مبادله ارز بر شاخص قیمت سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
۱-۴- اهمیت پژوهش
رکود و رونق بازار بورس نه تنها اقتصاد ملی، بلکه اقتصاد جهانی را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. به عنوان مثال، بحران بزرگ دهه ۱۹۳۰ که اغلب کشورهای سرمایهداری را با رکود و بیکاری بیسابقهای مواجه ساخت، از بورس اوراق بهادار نیویورک شروع شد. همچنین، بحران سال ۱۹۹۷ که کشورهای جنوب شرقی آسیا را فرا گرفت، و بر اقتصاد جهانی و از جمله اقتصاد ایران از طریق کاهش تقاضای کشورهای مزبور برای نفت خام و سقوط قیمت نفت تأثیر گذاشت، از بازارهای مالی کشورهای مزبور شروع شد. ملاحظه می شود که بین تحولات بورس و رکود و رونق اقتصادی رابطه معنیداری وجود دارد (کریم زاده، ۱۳۸۵).
تعامل بین نیروهای اقتصاد کلان و بازار سهام یک موضوع تکراری در اقتصاد کلان است. مساله اساسی برای درک ارتباط بین بازارهای مالی و اقتصاد کلان در ارزیابی اهمیت شوکهای متغیرهای کلان اقتصادی برای بازار سهام است. متغیرهای اقتصاد کلان از طریق سود سهام مورد انتظار بر قیمت داراییها تأثیر میگذارند، که وابسته به تأثیرات سیاستهای اقتصاد کلان میباشد. بنابراین پیشرفت در درک رابطه بین اقتصاد کلان و بازارهای مالی می تواند تصمیم گیری مالی و سیاستگذاریها را بهبود بخشد (ارنتیون آراخیو[۳]، ۲۰۰۹).
واکنش بین بازار سهام و شوکهای سیاستهای پولی موضوعی است که در چند سال اخیر مورد توجه پژوهشهای تجربی قرار گرفته است. بازارهای سهام به تغییرات غیر منتظره در سیاستهای پولی حساس هستد. اما این حساسیت ممکن است در اقتصادهای مختلف متفاوت باشند (لی و همکاران، ۲۰۱۰).
بانکهای مرکزی معمولا از ابزارهایی که در دسترس دارند برای اثرگذاری بر متغیرهای پولی استفاده می کنند. عمده ابزارهای پولی مورد استفاده بانکهای مرکزی، نسبت سپردههی قانونی، نرخ تنزیل مجدد و عملیات بازار باز هستند که باعث تغییر در متغیرهای پولی از جمله نرخ بهره واقعی، حجم نقدینگی و نرخ مبادله ارز میشوند. بنابراین عمده ابزارهای اجرای سیاست پولی در ایران بر پایه نرخ بهره واقعی، حجم نقدینگی و نرخ مبادله ارز استوار است. با در نظر گرفتن نقش عمدهی دولت در ادارهی اقتصاد و تصمیمگیریها و تأثیرگذاری شدید سیاستهای دولت بر بازار سهام در ایران، میتوان نتیجه گرفت که مطالعه درباره تأثیر عوامل کلان اقتصادی بر شاخص قیمت سهام، می تواند راهگشای درک جدیدی در این خصوص باشد، به نحوی که سرمایهگذاران و سهامداران بتوانند اثرات ناشی از تصمیمهای کلان اقتصادی را بر تغییرات شاخص و قیمت سهام پیش بینی کنند. بنابراین، در این مطالعه تأثیر شوکهای سیاست پولی در کوتاهمدت و بلندمدت بر شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران، به دلیل اهمیت این موضوع، تجزیه و تحلیل و بررسی میشود.
۱-۵- کاربرد نتایج پژوهش
کاربرد نتایج این پژوهش می تواند برای سرمایه گذاران فعال در بورس اوراق بهادار و همچنین سرمایه گذاران جدید که باید به تأثیرات شوکهای سیاست پولی بر شاخص قیمت سهام واقف باشند مفید باشد. بعلاوه نتایج این پژوهش برای مدیران مالی شرکتها به منظور تجزیه و تحلیل تصمیمهای خود برای سرمایهگذاری نیز می تواند مفید واقع باشد. و در نهایت، نتایج این پژوهش میتوان به تصمیمگیران و سیاستگذاران اقتصادی، در هنگام تدوین سیاستهای پولی در سطح کلان برای تصمیمات آنها بر شاخصهای بازار سهام کمک شایانی کند.
۱-۶- فرضیه های پژوهش
فرضیه اصلی – شوک حجم نقدینگی بر شاخص قیمت سهام تأثیر دارد.
فرضیه فرعی – شوک نرخ مبادله ارز بر شاخص قیمت سهام تأثیر دارد.
۱-۷- قلمرو پژوهش
هر پژوهشی باید دارای قلمرو و دامنه مشخصی باشد تا پژوهشگر در تمامی مراحل پژوهش، بر موضوع پژوهش احاطه کافی داشته باشد و بتواند بر اساس آن نتایج حاصل از نمونه را به جامعه تعمیم دهد. قلمرو مکانی این پژوهش شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد و قلمرو زمانی این پژوهش سال دادههای ماهانه از سال ۱۳۷۰ الی ۱۳۹۰ می باشد.
۱-۸- روش پژوهش و جمع آوری اطلاعات
این پژوهش از نظر هدف، کاربردی محسوب میشود. هدف پژوهشهای کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت میشود. همچنین از نظر نحوه گردآوری داده ها این تحقیق توصیفی – تحلیلی میباشد. توصیفی، از آن جهت که به شناخت بیشتر شرایط موجود و یاری دادن به فرایند تصمیم گیری میانجامد. برای جمعآوری مبانی نظری و شرح پژوهش از روش کتابخانهای استفاده میشود. بدین منظور از کتب، مقالهها و پایگاههای اطلاعاتی مرتبط استفاده خواهد شد.
۱-۹- ابزار تجزیه و تحلیل
برای بررسی رابطه علی بین متغیرهای مستقل و وابسته از روشهای اقتصاد سنجی و همچنین از نرم افزارهای Eviews و Excel به منظور تجزیه و تحلیل آماری دادهها استفاده میشود. در ضمن این پژوهش در سطح ۹۵٪ اطمینان میباشد.
۱-۱۰- تعریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی
شاخص قیمت سهام (Stock Prices Index): نماگری است که بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکتهای پذیرفتهشده در بورس است (راعی و پویانفر، ۱۳۸۹).
شوک (Shock): نیروی تصادفی و برونزایی است که باعث نوسانات غیرمنتظره در متغیرها، با توجه به مجموعهای از اطلاعات در زمان مشخص، میشود (ارنتیون آراخیو، ۲۰۰۹: ۳۳۶).
سیاست پولی (Monetary Policy): به هر سیاستی که باعث تغییر حجم پول گردد، سیاست پولی اطلاق میگردد. سیاستهایی که باعث افزایش حجم پول میگردند، سیاست پولی انبساطی و سیاستهایی که باعث کاهش حجم پول میگردند، سیاست پولی انقباضی نام دارند (نظری، ۱۳۸۹)
۱-۱۱- خلاصه فصل
این فصل پس از ارائه مقدمه، با شرح بیان مسأله پژوهش آغاز شده است که در این قسمت به بررسی شاخص قیمت سهام و عوامل موثر بر آن پرداخته شده است و سپس اهمیت و ارزش پژوهش بیان گردید. در ادامه هدف از انجام این پژوهش و کاربرد نتایج پژوهش بیان شده است و فرضیه های متناسب با اهداف این پژوهش ارائه شده است که شامل یک فرضیه اصلی و یک فرضیه فرعی میباشد. همچنین روش انجام پژوهش، ابزار جمعآوری اطلاعات مورد نیاز، جامعۀ آماری، روشهای آماری مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات به طور مختصر ذکر شد. در پایان این فصل واژه های
