حل مشکل خانواده با عملکرد ازدواج
دیماه 1393
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اوّل (طرح پژوهش)
1-1- مقدمه 2
1-2- بیان مسئله. 3
1-3- ضرورت انجام تحقیق 5
1-4- اهداف پژوهش 7
1-4-1- اهداف اصلی 7
1-4- 2- اهداف فرعی 7
1-5- فرضیه های پژوهش 7
1-5-1- فرضیه های اصلی 7
1-5-2- فرضیه های فرعی 7
1-6- انواع متغیرها از لحاظ نقش آنها در پژوهش 8
1-7- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش 8
1-7-1- تعاریف مفهومی 8
1-7-1-1- عملکرد ازدواج و ابعاد آن. 8
1-7-1-2- سلامت خانواده اصلی و ابعاد آن. 9
1-7-1-3- حمایت اجتماعی و ابعاد آن. 9
1-7-1-4- حل مشکل خانواده و ابعاد آن. 10
1-7-2- تعاریف عملیاتی 10
1-7-2-1- عملکرد ازدواج 10
1-7-2-2- سلامت خانواده اصلی 10
1-7-2-3- حمایت اجتماعی 10
1-7-2-4- حل مشکل خانواده. 11
فصل دوم (پیشینه پژوهش)
2-1- مقدمه. 13
2-2- پیشینه نظری. 13
2-2-1- ازدواج. 13
2-2-1-1- تعاریف ازدواج 13
2-2-1-2- مراحل انتخاب همسر. 14
2-2-1-3- ویژگیهای روابط زوجین 14
2-2-1-4- انواع ازدواج 15
2-2- 1-5- سلامت ازدواج 16
2-2-1-6- عوامل مختلکننده روابط زوجین 17
2-2-1-7- وظایف زوجین 17
2-2-2- سلامت خانواده اصلی. 19
2-2-2-1- تأثیر خانواده اصلی بر روابط زوجین. 19
2-2-2-1-1- دیدگاههای روانتحلیلی 19
2-2-2-1-1-1- نظریه دلبستگی 20
2-2-2-1-1-2- ایماگودرمانی 21
2-2-2-1-1-3- روابط موضوعی 21
2-2-2-1-2- دیدگاههای سیستمی 22
2-2-2-1-2-1- نظریه میلان. 22
2-2-2-1-2-2- نظریه بوئن 22
2-2-2-2- سلامت خانواده اصلی. 23
2-2-2-2-1- ابعاد هشتگانه سلامت خانواده از نظر بارنهیل 23
2-2-2-2-2- کنشهای خانواده از نظر فلک 24
2-2-2-2-3- طرح سه محوری تسنگ و مک درموت. 25
2-2-2-2-4- الگوی کارکرد خانواده مک مستر. 25
2-2-2-2-5- الگوی منحنی اولسون. 27
2-2-2- 2-6- سلامت خانواده از دیدگاه تجربهگرایان. 27
2-2-2-2-7- مدل بیورز. 29
2-2-2-2-8- مدل بوئن 31
2-2-2-3-ابعاد سلامت خانواده اصلی 33
2-2-2-3-1- صمیمیت. 33
2-2-2-3-2- استقلال و خودمختاری 35
2-2-3- حمایت اجتماعی 35
2-2-3-1- تعاریف مختلف از حمایت اجتماعی 36
2-2-3-2- انواع حمایت اجتماعی 37
2-2-3-3- کارکردهای حمایت اجتماعی 38
2-2-4- حل مشکل خانواده. 39
2-2-4-1- مهارتهای حل مشکل 40
2-2-4-2- بررسی رویکردهای مختلف به حل مشکل 41
2-2-4-2-1- دیدگاه رفتاری 41
2-2-4-2-2- دیدگاه فلدمن 42
2-2-4-2-3- دیدگاه راهحلمحور. 42
2-2-4-2-4- دیدگاه روایت درمانی 43
2 -2-4-2-5- رویکرد مشکلمدار مک مستر. 43
2-2-4-2-6- مدل کایرین، ماگویری و هرلبوت. 43
2-2-4-2-7- مدل فوکِس 44
2-3- پیشینه پژوهش 46
2-3-1- پژوهشهای انجام شده مرتبط با موضوع در ایران. 46
2-3-1-1- عملکرد ازدواج 46
2-3-1- 2- خانواده اصلی 46
2-3-1-3- حمایت اجتماعی 49
2-3-1-4- حل مشکل خانواده. 52
2-3-2- پژوهشهای انجام شده مرتبط با موضوع در خارج 54
2-3-2-1- خانواده اصلی 54
2-3-2-2- حمایت اجتماعی 55
2-3-2-3- حل مشکل 57
فصل سوم (روششناسی پژوهش)
3-1- روش پژوهش 60
3-2- جامعه پژوهش، نمونه و روش نمونه گیری 60
3-3- روش گردآوری داده ها 60
3-4- دادههای مورد نیاز متناسب با سوالها و فرضیه های تحقیق 61
3-5- نحوه توصیف و تحلیل اطلاعات. 61
3-6- مشخصات ابزار جمعآوری اطلاعات. 61
3-6-1- مقیاس عملکرد ازدواج 61
3-6-2- مقیاس سلامت خانواده اصلی 62
3-6-3- مقیاس حمایت اجتماعی 63
3-6-4- مقیاس حل مشکل خانواده. 64
فصل چهارم (یافته های پژوهش)
4-1- مقدمه. 67
4-2- یافته های توصیفی 67
4-2-1 توصیف ویژگیهای دموگرافیک زوجین 67
4-2-1-1- توزیع جنسیت. 67
4-2-1-2- توزیع سن 67
4-2-1-3- توزیع میزان تحصیلات. 68
4-2-2- یافته های توصیفی متغیرهای پژوهش 69
4-2-2-1- مقیاس عملکرد ازدواج. 69
4-2-2-2- مقیاس سلامت خانواده اصلی 69
2-4-2-3- مقیاس حمایت اجتماعی 70
4-2-2-4- مقیاس حل مشکل خانواده. 70
4-3- یافته های استنباطی 71
4-3-1- فرضیه های اصلی 71
4-3-1-1- فرضیه اول. 71
4-3-1-2- فرضیه دوم. 71
4-3-1-3- فرضیه سوم. 73
4-3-1-4- فرضیه چهارم. 73
4-3-1-5- فرضیه پنجم 74
4-3-1-6- فرضیه ششم 74
4-3-1-7- فرضیه هفتم 75
4-3-1-8- فرضیه هشتم 75
4-3-2- فرضیه های فرعی 76
4-3-2-1- فرضیه اول. 76
4-3-2-2- فرضیه دوم. 78
4- 3-2- 3- فرضیه سوم . 79
4-3-2-4- فرضیه چهارم 79
4-3-2-5- فرضیه پنجم 80
فصل پنجم (بحث و نتیجهگیری)
5-1- مقدمه. 86
5-2- بحث و نتیجهگیری 83
5- 2- 1- فرضیه های اصلی 83
5-2-2- فرضیه های فرعی 87
5-2- 3- نتیجهگیری 88
5-3- محدودیتهای پژوهش 89
5-4- پیشنهادات. 90
منابع و مآخذ 92
پیوستها 105
فصل اوّل
طرح پژوهش
1-1- مقدمه
خانواده بعنوان یک نهاد کوچک اجتماعی، یک سیستم طبیعی و یا یک منظومه است که با ازدواج شروع میشود و ابعاد دیگر خانواده مانند زیرمنظومه زناشویی، زیرمنظومه فرزندان و زیرمنظومه والدین را دربرمیگیرد. ارتباط با والدین اولین ارتباطی است که فرزند با دنیای بیرون برقرار می کند. لذا والدین نقطه شروع آشنایی کودک با محیط اطراف هستند و میتوانند ذهن کودک را شکل دهند. این شکلدهی می تواند بصورت آشنایی با محیط فیزیکی، قوانین، یا چگونگی مواجهه با خطرات بیرونی و موازین اجتماعی باشد. علاوه بر این ساختار ارتباطی پیچیده و اثرگذار والدین و کودک، خود زیرمنظومه زناشویی ابعاد مختلفی دارد. یک زوج که با یکدیگر زندگی مشترک را شروع می کنند براساس ساختار طبیعی نیازهایی را از یکدیگر مرتفع میسازند. طی رابطه زناشویی، موازینی بین یک زوج برقرار میشود. موازین بین یک زوج می تواند دامنههای مختلف ارتباطی، نحوه برخورد با تعارضها و ارتباط با فرزند را شامل شود که می تواند ریشه در گذشته فرد داشته باشد که از خانواده الهام گرفته شده است (مینوچین[1] و فیشمن[2]، 1996). در کشور ما کانون خانواده و ازدواج به دلیل مسائل خاص فرهنگی و ارزشی، اهمیت بیشتری در مقایسه با کشورهای غربی دارد، لذا تلاش برای استحکام و تداوم خانواده و ارضای نیازهای عاطفی و روانی اعضاء، بویژه همسران در چارچوب خانواده از اهمیت بیشتری برخوردار است. علاوه براین، به دلیل اهمیت و نقش خانواده در فرهنگ ایران، وجود مشکلات، تعارض ها و نهایتاً از هم پاشیدگی خانواده می تواند آثار زیانباری بر زوجین، فرزندان و جامعه در مقایسه با داشته باشد (نظری و نوابینژاد، 1385). عوامل مختلفی هستند که میتوانند زندگی زوجین را تحت تأثیر قرار دهند. تاریخچه زندگی فرد و نحوه تعامل والدین و خانوادهاش در دوران قبل از ازدواج می تواند از جمله عواملی باشد که بر زندگی زوجین و رفتار آنها با یکدیگر