الف . نقل روایات ۱۳۸

ب . نقل آیات ۱۳۸

ج . نقل از کتب اهل کتاب ۱۳۹

۳.روش استفاده از مقبولات خصم علیه خودش. ۱۴۰

روش اقرار گیری به مطالب بیان شده ۱۴۱
۵.وارد کردن اتهام. ۱۴۳

روش افشای حقایق ۱۴۴
روش تمثیل وتشبیه. ۱۴۵
چکیده ۱۴۷

بخش چهارم:جایگاه روش های تجربی وجدانی در پاسخ به شبهات کلامی مناظرات امام صادق و امام رضا(علیهماالسلام) ۱۴۹

فصل اول: مؤلفه های روش تجربی ووجدانی   149

اول: مؤلفه های روش تجربی ۱۴۹

الف . استقراء. ۱۴۹

انواع استقرا ۱۵۰

ب . قیاس. ۱۵۰

دوم : مؤلفه های روش وجدانی ۱۵۳

انواع حواس باطنی ۱۵۳

فصل دوم: اعتبار،اقسام و ره آورد روش تجربی ووجدانی   156

اول:اعتبار روش تجربی ۱۵۶

استقرای صرف ۱۵۷
استقرای مبتنی بر تعلیل/ استقرای تعلیلی ۱۵۷
استقرای مبتنی بر بدیهیات عقلی ۱۵۸
استقرای مبتنی بر همانندی کامل میان جزئیات ۱۵۸
۵- حکم الامثال فى ما یجوز وفى ما لا یجوز واحد  158

دوم: اعتبار روش وجدانی ۱۵۹

سوم :اقسام روش تجربی   160

چهارم: اقسام روش وجدانی   161

پنجم: ره آوردروش تجربی ۱۶۱

۱- روش تجربی مفید علم. ۱۶۲

۲-کلیت حکم تجربه. ۱۶۳

ششم: ره آورد روش وجدانی ۱۶۴

فصل سوم: تحقیق اقسام روش‌های تجربی ووجدانی در پاسخ به شبهات کلامی در مناظرات امام صادق و امام رضا (علیهماالسلام) ۱۶۵

اول: روش‌های تجربی در پاسخ به شبهات کلامی در مناظرات امام صادق علیه السلام. ۱۶۵

۱ . روش  استناد به امورحسی ۱۶۶

۲ . روش پرسش از امور حسی ۱۷۴

روش تشبیه به محسوس. ۱۷۶
الف: روش بهره‌مندی از محسوسات در اثبات معقولات ۱۷۶

ب: تشبیه مفاهیم قرآنی به محسوسات ۱۷۸

دوم: روش وجدانی در پاسخ به شبهات کلامی در مناظرات امام صادق علیه السلام. ۱۷۹

روش ادراکی ودرونی ۱۷۹
۲ . تذکر دادن به امور ملموس در زندگى ۱۸۰

روش فطری ۱۸۵
سوم: روش تجربی در پاسخ به شبهات کلامی در مناظرات امام رضا علیه السلام. ۱۸۶

روش استنادبه امورحسی ۱۸۶
روش تأدیبی در تجربه. ۱۸۸
روش بهره‌مندی از محسوسات در اثبات معقولات ۱۸۹
روش تجربی تشبیه. ۱۹۰
چهارم: : روش وجدانی در پاسخ به شبهات کلامی در مناظرات امام رضا علیه السلام. ۱۹۱

چکیده ۱۹۳

نتیجه گیرى   193

بررسی روش هادرمناظرات امام صادق وامام رضاعلیهماالسلام. ۱۹۶

منابع  200

کتب: ۲۰۰

سایت های مرتبط: ۲۰۵

نرم افزارهای مرتبط: ۲۰۸

مقدمه
تبلیغ افکار، عقاید و روش‌هاى مختلف آن ، شیوه‌اى مرسوم و عقلایى است که همواره مورد استفاده تمامى مذاهب و مکاتب مادى یا معنوى بوده است.

رسالت بزرگ پیام‌آوران خدا «ابلاغ » سعادت بخش الهى به انسان‌ها بوده است. آنان در این راه هر نوع سختى را تحمل کردند تا با رساترین صدا، فطرت‌هاى خداجو را بیدار نمایند.

در ادیان الهى و مکاتبى که انبیا ارائه داده‌اند، تبلیغ از ویژگی‌هاى مشترکى برخوردار است. در ادیان آسمانى علاوه بر این‌که پیامبران خود بنیان‌گذار تبلیغ و هدایت‌کننده آن بودند، همه آن‌ها از یک مبداء مشترک مأمور ابلاغ رسالت خود بوده و از جهت هدف نیز دچار تشتت نبوده‌اند؛ یعنى همهء انبیا از آغاز تا پایان پیدایش ادیان الهى به دنبال هدایت بشر از ضلالت و جهل به سوى عبودیت خداى سبحان، برقرارى عدالت، اصلاح فسادها و رفع ظلم و ستم حاکم بر جوامع بشرى بوده‌اند.

انبیاى الهى و همچنین ائمه معصومین علیهم السّلام که ادامه دهندگان رسالت عظیم هدایت مى‌باشند، در طول زندگانى افتخارآمیز خود به منظور دعوت الى اللّه و سوق دادن انسان‌ها به صفات و رفتارهاى نیکو، شیوه‌هاى متنوعى را به کار گرفته‌اند که هر یک در جاى خود تاءثیر بسزایى بر شخصیت و رفتار انسان‌ها بر جاى نهاده است.

تبلیغ به شیوه‌هاى مختلف انجام مى‌پذیرد که بر اساس آیه ۱۲۵ سوره نحل، «جدال اَحسن » و«مناظرات  دور از مغالطه» یکى از انواع آن است. مناظره از بنیادهاى استوار دین اسلام است که در تاریخ  ضمن بیان سرگذشت ائمه، ابعاد و شیوه‌هاى آن را بیان داشته است. این شیوه تبلیغى، اثرى عظیم در شناساندن حقانیت شریعت محمدى صلّى‌اللّه علیه و آله و تفهیم لزوم پیروى از آن را در پرسش‌گران بى‌غرض داشته است.

الف)تعریف و تبیین مساله:
ائمه معصومین علیهم‌السّلام که ادامه‌دهندگان رسالت عظیم هدایت مى‌باشند، در طول زندگانى افتخارآمیز خود به منظور دعوت الى اللّه و سوق دادن انسان‌ها به صفات و رفتارهاى نیکو، شیوه‌هاى متنوعى را به کار گرفته‌اند که هر یک در جاى خود تأثیر بسزایى بر شخصیت و رفتار انسان‌ها بر جاى نهاده‌است. مناظره یکی از سنّت‌های حسنه‌ای است که جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ اسلام دارد. در اهمیت آن همین اندازه بس که آیات چندی از قرآن کریم به توضیح و تبیین این فرهنگ در میان مسلمانان اختصاص داشته و آنان را از جدل و بحث‌های بی ثمر منع کرده‌است: «و لا تجادلوا اهل الکتاب إلا بالتی هی احسن»[۱] «ادعُ الی سبیل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه و جادلهم بالتی هی احسن.»[۲].

تبلیغ به شیوه‌هاى مختلف انجام مى‌پذیرد که بر اساس آیه ۱۲۵ سوره نحل، «جدال اَحسن » از بهترین انواع آن است. صفحات تاریخ اسلام نمونه‌های بسیاری از تلاش‌های علمی بزرگان دینی در خود ثبت کرده است که هریک در راستای تبیین اندیشه خود و زدودن سوء تفاهمات، همچنین تعامل علمی بیشتر و نمایان شدن نقاط مشترک دریافت‌های مختلف از وحی به مناظره نشسته‌اند. مناظره از بنیادهاى استوار دین اسلام است که درقرآن کریم نیز ضمن بیان سرگذشت انبیا، ابعاد و شیوه هاى آن را بیان داشته است.

تأثیر مناظره و بحث در تأیید جبهه حق و تضعیف باطل تا پایه‌اى است که هارون الرشید بعد از شنیدن مناظره هشام گفت: «فو اللّه للّسان هذا أبلغ فى قلوب النّاس من مائه ألف سیف»[۳]
«به خداوندسوگند زبان بلیغ  این شخص کارسازتر از صد هزار شمشیر در قلوب مردم است»

بنابراین یکی  ازاموری که درامر تبلیغ بیشترین سهم را دارد مناظراتی است که از حضرات معصومین در اختیارماقرار گرفته است که مادراین مجموعه به دنبال تحلیل وشناسایی روشهاوشیوه هایی که امام صادق وامام رضاعلیهماالسلام در مناظرات خودبکار می بردند می باشیم .روشهایی که باشناسایی آنها میتوان الگوهای صحیح مناطراتی رابه دیگران معرفی نموده وراه درست مناظره بافرقه های مختلف رابه آنها آموخت.

گفت وگو، مناظره و احتجاج از همان آغاز آفرینش، از اساسی‌ترین ابزارهای ارتباط جمعی انسان‌ها برای تفهیم و تفاهم بوده است.مناظره‌ها وگفت‌و‌گوهای نغز و ژرف امام صادق(علیه السلام) و شاگردان ایشان با زندیقان وامام رضا(علیه السلام) با مخالفان، به‌ویژه عالمان یهود و نصارا، زرتشتی، صابئی، متکلّمان نامدار و دیگران، که با پیشنهاد مأمون عبّاسی برگزار گردید، بسیار شنیدنی و مثال‌ زدنی است. ایشان از راه گفتگو و مناظره، به مقابله با مخالفان پرداختند و سؤالات و چالش‌های زندیقان و اشکالات دگراندیشان در حوزه عقاید اسلامی و شیعی را پاسخ گفتند.

دراین مجموعه مناظره به معنای عام خود که شامل تمام مناظرات لفظی وکتبی وپرسش وپاسخ هایی که بین امام ویاران او نیز اتفاق می افتاد نیز می شود.

ادامه مطلب